En toen tv, video en internet nog niet bestonden was het bekijken van foto's van vreemde landen en volkeren, van de uitoefening van onbekende beroepen, van sportieve prestaties, van gekke gewoontes, van bijzondere voorwerpen en van allerlei andere zaken een manier om me meer van de wereld eigen te maken.
Mijn ouders hadden o.a. een flinke collectie fotoboeken en bv. de verschillende series van Time Life over landen, flora en fauna, werelddelen, klimaat, natuurkunde, oorlogen en een scala van andere onderwerpen lieten me zien dat er meer bestond op aarde dan alleen maar ons kleine rustige polderdorp.
Vaak stond ik sceptisch tegenover foto's omdat het me onmogelijk leek dat iemand zo iets kon fotograferen. Vast en zeker was dat lang niet altijd terecht maar dat er met opnames gemanipuleerd werd stond voor mij wel vast.
Photoshoppen en het gebruik van andere grafische programma's op de computer bestond uiteraard nog niet maar het manipuleren van foto's door bv. minieme veranderingen van negatieven bestond al wel.
Vervalsingen van foto's die bij strafzaken als bewijsmateriaal dienden zijn bekend. Persoonsverwisseling op documenten middels veranderde pasfoto's is ook al heel oud. Zogenaamde natuuropnames werden gemaakt met dode dieren. Mensen werden betaald om vreemde handelingen voor de fotograaf te verrichten. Heel veel voorbeelden zijn aan te dragen. En een tamelijk recent geval zijn de gemanipuleerde spionagefoto's van de Amerikanen met daarop de fabrieken voor chemische en biologische wapens in Irak, met alle gevolgen van dien.
Fotografen waren voor mij ambachtslieden. De een was een vakman de ander een amateur. De een was betrouwbaar de ander een fraudeur. En pas veel later kreeg ik oog voor andere aspecten van de fotografie en leerde ik ook sommige fotografen als kunstenaar te kunnen zien.
Op de overloop van mijn huis in Nederland hing al jaren voor ik ooit in Turkije was geweest een zwart-wit foto van een ploeg havenarbeiders wachtend op een kade in Istanbul. Met een verhuizing is de foto zoekgeraakt en waar het precies was en wie de fotograaf was heb ik nooit geweten en ook nooit meer kunnen achterhalen. Aan de omgeving en de achtergrond was voor mij niet te zien dat de foto in Istanbul gemaakt was, maar ik weet dat het achterop stond. Geen typische Turkse bouwwerken of details. Gezien de kleding van de arbeiders zal de foto uit de jaren veertig geweest zijn.
Een van de weinige Turkse fotografen die ik bij naam ken is Ara Güler. In 1928 geboren, bekend ook in het buitenland, en er zijn heel veel fotoboeken verschenen met beelden van zijn hand. De allermooiste vind ik de zwart-wit foto's met onderwerpen uit de haven van Istanbul. Enkele weken geleden werd er weer eens een oude foto van hem afgedrukt in het dagblad Radikal bij een artikel over dragers.
Mannen die in de oude binnenstad van Istanbul door smalle of heel steile straten, waar geen ander verkeer komt, lasten op hun rug naar de plaats van bestemming brachten en nog brengen. Er stond een foto uit begin jaren vijftig bij van dragers die langs de kant van de weg tegen een muur stonden. Kennelijk hadden ze even pauze of stonden ze een sigaretje rokend te wachten op hun volgende karwei.
En plotseling deden de mannen op de foto me denken aan de mannen op een heel beroemde foto: Lunchtime atop a skycraper van Clyde Ebbets uit 1935 of zo. Arbeiders werkend aan een wolkenkrabber op grote hoogte nuttigen hun lunch, ontspannen zittend op een loshangende stalen bint.
Al die mannen zouden zo weggelopen kunnen zijn uit de haven van Rotterdam uit de jaren veertig. Ze leken in hun arbeiderskleren en met hun platte petten wel heel erg op elkaar.
Zou er dan toch niet zo veel verschil bestaan tussen werelden en mensen?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten