Straathandel neemt zienderogen af, maar wat een ontspannen beroep moet dat zijn geweest. Zijn geweest, inderdaad want in de westerse wereld bestaat het niet meer en in Turkije sterft het langzaam maar zeker uit.
Ik heb het over de arzuhalci, iemand die op straat op verzoek brieven schrijft voor allerlei gelegenheden.
Het bestaan van het beroep had alles te maken met analfabetisme. Want toen veel mensen nog niet lezen en schrijven konden en soms toch iets op papier duidelijk wensten te maken, hadden ze iemand nodig die dat wel kon.
Een verzoekschrift aan de landeigenaar, een verweerschrift tegen maatregelen van het stadsbestuur, een pleidooi voor een zakelijk belang, allerlei zaken die iets met de rechtbank of andere publieke diensten te maken hadden, aanvragen van vergunningen, inschrijvingen bij instellingen, aanmeldingsformulieren e.d.
Arzuhalci vind ik een prachtig woord. Verzoekschriftmaker. In het Duits heet dat Strassenschreiber, in het Frans écrivain public en in het Engels public scrivener. In het Nederlands gewoon schrijver.
De schrijver ging 's ochtends van huis met een pen, een pennenmes, potje inkt en een stapeltje briefpapier. Dat was alles. Meer had hij niet nodig. Hij zette zich buiten aan een tafeltje van een theehuis dichtbij het gerechtsgebouw en wachtte onder het genot van een sigaretje en een glaasje thee op de klanten die tegen een geringe vergoeding van zijn diensten gebruik wensten te maken. Onderwijl genietend van de drukte om zich heen en het mooie weer.
Behalve de zakelijke administratieve afhandelingen waren er soms ook wel meer persoonlijke aangelegenheden. Afspraakjes of liefdesbrieven waarbij de boel in boeken, films of opera's nog weleens in het honderd liep omdat de epistels bij verkeerde personen terecht kwamen en verkeerde verwachtingen wekten met alle (vaak hilarische) gevolgen van dien.
Het is een beroep dat alleen nog bestaat in die delen van de wereld waar het analfabetisme nog hoog is. Veel beroepen uit de straathandel verdwijnen door allerlei omstandigheden. Wetgeving op het gebied van hygiëne, overlast, dierenwelzijn etc. Logisch en volkomen vanzelfsprekend maar het maakt het dagelijks straatbeeld wel saaier en minder kleurrijk.
De schrijvers gingen met hun tijd mee. Hun pen veranderde na verloop van tijd in een Remington draagbare kofferschrijfmachine. En vorig jaar zag ik in Istanbul een schrijver voor een theehuis zitten die zijn laptop gebruikte om informatie in te winnen.
In Bodrum weet ik ook nog een schrijver te zitten in de binnenstad maar of hij ooit nog klanten krijgt weet ik niet.
Het zijn de laatsten der Mohikanen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten