5.1

Zondagochtend 8 mei 2011 om tien voor tien. Ik zat achter ons huis op het grote houten terras koffie te drinken en mijn krantje te lezen. Plotseling schokte het hele terras hevig op en neer. Even dacht ik dat er iemand achter me op het terras was gesprongen maar ik was alleen. Het duurde een paar seconden. Een aardbeving. Een sterke aardbeving. Ik kende het gevoel wel, maar dit keer was het anders, alsof het heel dichtbij was, het voelde dreigend.
Het bleek inderdaad een aardbeving te zijn geweest met een kracht van 5.1 op de schaal van Richter en het epicentrum lag vlakbij het eiland Kos, enkele kilometers bij ons vandaan. Later hoorde ik dat mensen angstig de straat op waren gevlucht. Sommigen nog in hun nachtkleding of ochtendjas. Duidelijk in paniek.
In Turkije worden dagelijks tientallen aardschokken geregistreerd. Meestal tussen de 2.5 en 3.5. Een enkele keer 4 of 4.5 op de schaal. Turkije ligt in een gebied met aan alle kanten werkende aardschollen die regelmatig voor schokken zorgen die zo zwaar zijn dat er mensenlevens te betreuren vallen. Een van de zwaarste aardbevingen van de laatste tijd vond plaats in 1999, het epicentrum lag in Izmit en daarbij vielen ongeveer 18000 doden.
De angst is begrijpelijk groot. Vooral ook omdat wetenschappers verwachten dat er binnen afzienbare tijd weleens zeer zware aardschokken plaats zullen kunnen vinden, mogelijk in Istanbul. De ramp is dan niet te overzien.

Toevallig ontvouwde minister-president Erdoğan enkele dagen later een plan om aan de rand van Istanbul twee nieuwe ‘steden’ voor elk een miljoen inwoners te bouwen. Mensen in slechte, gevaarlijke huizen zouden daarheen kunnen. En dat zou de mogelijkheid bieden om de oude huizen af te breken en daarvoor aardbevingbestendige woningen te bouwen. Het tijdstip van de lancering van dit plan had niets met 'onze' aardbeving te maken, maar kan gezien worden in het licht van de komende verkiezingen.
Goed nieuws voor de bouwsector. Slecht nieuws voor het milieu omdat het laatste stukje bosgebied bij Istanbul eraan zal moeten geloven.

Er bestaan in Turkije normen voor het aardbevingsbestendig bouwen. Maar dat heeft vooral te maken met controle op gebruik van grondstoffen, materialen en op de constructie. Of men nu verder wil gaan en de bouwtechnieken uit Japan, een land dat bij uitstek bekend is om de aardbevingen en het aardbevingbestendig bouwen, wil gaan gebruiken is me niet bekend. Bouwen op rubberen onderleggers, rubberen nokken, het gebruik van schokdempers en zelfs remblokken in de hoogbouw zijn enkele van de daar toegepaste technieken. Het overwegen waard misschien.
Een eenvoudige techniek om oudere, kwetsbare gebouwen beter te beschermen is in Singapore ontwikkeld. Daar worden de hoeken van gebouwen met repen canvas beplakt die diagonaalsgewijs verbonden worden. Bij een zware aardbeving zullen de gebouwen misschien niet blijven staan, maar de muren worden door het canvas wel twee keer zo sterk en geven de bewoners daardoor meer tijd om veilig hun huizen te verlaten. En dat zou heel veel mensenlevens kunnen schelen.

Op het dak van heel veel huizen in Turkije staan watertanks voor de warmwatervoorziening. De schok van 8 mei was zo hevig dat bij een huis even verderop het onderstel waarop de tank stond afbrak en de tank met een capaciteit van 1000 liter in de tuin stortte. Geen ongelukken, wel geschrokken bewoners.