Ezelswaardigheden

Op de hoofdweg naar Bodrum reed ik achter een zwarte Mercedes. Plotseling kwam er een grote SUV achteruit een parkeerstrook uit. De chauffeur voor me kon niet uitwijken omdat op de baan ernaast andere auto's reden. De beide auto's raakten elkaar net. De auto voor me kwam abrupt tot stilstand en ik moest een soort noodstop maken. Uit de auto voor me sprong de chauffeur, een vrouw, naar buiten zonder verder maar ergens op te letten. Ik hoorde haar te keer gaan.
"Eşşoğlueşşek," schreeuwde ze, " kan je niet uit je doppen kijken?" Ik denk dat dat het vervolg was en daarna kwam er nog het een en ander.
En, ja hoor, dacht ik het niet, twee auto's uit Istanbul met een 34 nummerbord.

Over Turken wordt vaak beweerd dat ze wat heetgebakerd en opvliegend zijn. Dat zal ik niet ontkennen, maar mij is juist opgevallen dat de mensen hier zich over het algemeen juist vrij rustig en behoorlijk correct tegenover elkaar gedragen.
Agressieve uitbarstingen met veel schelden en vloeken heb ik in alle jaren dat ik hier ben slechts een enkele keer meegemaakt.
Op televisie in allerlei series en ook in confrontaties tussen politici wil men zich nog wel eens laten gaan en is men soms wat opgewonden. Dan wordt er wel het een en ander weggepiept.
Bij jongeren zijn dit vaak de eerste woorden die men in een vreemde taal aangeleerd krijgt. Scheldwoorden, vloeken, dubbelzinnigheden en beledigingen wil men elkaar graag bijbrengen. Ik ben op wat latere leeftijd hier komen wonen en niemand voelde de noodzaak mij dat soort taalgebruik te onderwijzen. En omdat het me niet interesseert, ken ik het niet echt.
Ik heb de indruk dat er op straat, in het verkeer en ook in de winkels in het zomerseizoen iets meer loskomt dan in de winter. Maar dat zou volgens mij heel goed kunnen komen doordat er dan veel stadsmensen uit Istanbul, Ankara en İzmir op het schiereiland vertoeven en die lijken wel een iets korter lontje te hebben dan de vaste bewoners.
In veel van de tirades en scheldpartijen, en volgens mij is dat een wereldwijd verschijnsel, worden dan vaak dierennamen gebruikt om het ongenoegen te ventileren. De dieren kunnen zich toch niet verdedigen.
En in het hierboven genoemde incident was dat de ezel. Met 'ezelsveulen' zou je het scheldwoord kunnen vertalen waarmee de vrouw van start ging. Niet echt grof en vrij algemeen gebruikt.

De ezel wordt heel vaak als dom, koppig, lui en onverzorgd afgeschilderd. Het beest is altijd onderwerp van vervelende gezegdes, lijdend voorwerp in spelletjes, kwetsende parabels en onaardige moppen. Ezels worden als lastdier gebruikt, overal op de wereld mogen toeristen op hun rug tochtjes maken. In de bergen van Marokko, op Kreta, in Italië, op Curaçao , ja overal. Ze moeten rondjes lopen in de mallemolen, optreden in het circus, mensen vermaken in de dierentuin en op de kinderboerderij.

 

Het beestje zou eigenlijk veel meer gewaardeerd en gerespecteerd moeten worden. Het is een intelligent dier, dat heel erg voorzichtig is. Genoegen neemt met weinig. Een groot uithoudingsvermogen heeft en vergevensgezind is en tot enorme prestaties in staat is.
En er ook altijd mensen geweest die het dier wel waardeerden. Zo was het een rijdier voor Sancho Panza, de knecht van Don Quichot. Nasreddin Hoca schijnt meer van zijn ezel dan van zijn vrouw gehouden te hebben.. De ezel was een symbool voor de Democratische Partij in de VS. Het dier was onderwerp van prachtige schilderijen.
En niet te vergeten reden zowel Jezus als Mohammed op een ezel.