Een koopje

Het zat er al jaren aan te komen maar nu is het dan toch echt gebeurd. De ambassadeur van Nederland in Indonesië heeft de nabestaanden van de slachtoffers van de massamoord in Rawagede excuses aangeboden voor de gebeurtenissen en alle nabestaanden een bedrag van 20.000 euro schadeloosstelling beloofd.
Wat is het geval? In het kort. Tijdens een van de eufemistisch genoemde politionele acties tegen vrijheidstrijders in Indonesië werd op 9 december 1947 na enkele dagen van beschietingen 's nachts het dorp Rawagede door Nederlandse militairen ingenomen. Ze waren op zoek naar een bekende vrijheidstrijder die zich in het dorp zou schuilhouden. De man werd echter niet gevonden. Uit wraak werden alle mannelijke inwoners van het dorp daarop geëxecuteerd. Er werden 431 bewoners gedood.
Lange tijd was er in Nederland weinig interesse voor hetgeen in die tijd in Indonesië gebeurd was en ook in Indonesië zelf werd er weinig aandacht aan de gebeurtenissen besteed. Maar in de jaren negentig van de vorige eeuw kwam daar verandering in. Na een documentaire op tv en aandacht in de pers werd het Comité Nederlandse Oorlogsschulden opgericht dat de Nederlandse Staat uiteindelijk in 2008 aansprakelijk stelde voor deze en nog 75 andere oorlogsmisdaden.
Nederland werd in het geval Rawagede veroordeeld en heeft zich daarbij neergelegd. Nederland heeft nu excuses aangeboden en volgens velen daarmee schuld erkend. Ook zal door de Nederlandse Staat aan de negen nog in leven zijnde weduwen van vermoorde inwoners een schadevergoeding van 20.000 euro worden betaald.
Maar dit is uiteraard niet het einde van het verhaal. Het is voor Nederland de eerste keer geweest dat er excuses zijn aangeboden voor begane misdaden. Niet voor de slavernij, niet voor Srebrenica . En deze schuldbekentenis kan nog wel eens onbedoelde en ongewenste gevolgen krijgen.
Er is heel lang gewacht met het aanbieden van excuses. Daardoor zijn er nog maar enkele nabestaanden in leven die, naar mijn idee als je spreekt over schadeloosstelling, met een fooi worden afgescheept. Nederland komt er met een koopje vanaf. Maar vertegenwoordigers van het Comité Nederlanse Ereschulden hebben al verklaard ook de andere 75 gevallen van oorlogsmisdaden op vergelijkbare wijze af te willen handelen. Wie volgt?

In Turkije heeft vorige maand minister-president Recep Tayyip Erdoğan verontschuldigingen uitgesproken voor hetgeen zich in Dersim in de dertiger jaren van de vorige eeuw heeft voorgedaan, resulterend in een massamoord door het leger in 1937/38 waarbij volgens sommige schattingen misschien wel 60.000 slachtoffers onder de plaatselijke bevolking vielen.
De regering deed hardnekkige pogingen het Koerdische oosten van het land te "bedwingen". De mensen leefden nog in een stammenmaatschappij en lieten zich weinig gelegen liggen aan de centrale overheid. De bewoners kwamen in opstand in een gezamenlijke strijd tegen deze "onderwerping". Met als gevolg het grote bloedbad.
Die verontschuldigingen van Erdoğan hebben enorm veel stof doen opwaaien gepaard gaande met heftige discussies, ruzies, verdachtmakingen en beschuldigingen.
Van de geschiedenis van Turkije en de politieke verhoudingen toen en nu weet ik jammer genoeg veel te weinig, maar wel denk ik dat openheid over de geschiedenis van het land en de historische feiten onder ogen willen zien een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan verdere democratisering van de Republiek Turkije.
Ook andere historische gebeurtenissen worden nu misschien iets gemakkelijker bespreekbaar. En als daar in de toekomst eventueel grote financiële consequenties aan verbonden zijn, moet dat dan maar.