Cinema

Vorige week ben ik weer eens een keertje naar de bioscoop geweest. In het winkelcentrum in Bodrum is er een bioscoop met ik meen wel tien zalen. Van 12 uur 's middags tot 12 uur 's nachts worden op wisselende tijden, maar eigenlijk de hele dag door, films vertoond.
Ik kom er wel vaker maar nog nooit had ik in een volle zaal gezeten. De zalen zijn hier klein en gemiddeld kunnen er misschien een stuk of 70 man in. Soms kijk je met z'n tweeën, soms met z'n vieren of met z'n tienen. Als een met veel tv-reclame aangekondigde film net draait ga ik nooit. En ik weet dus niet of de zalen dan vol zitten. Deze keer was de zaal in ieder geval behoorlijk bezet. Minstens driekwart van de plaatsen was verkocht.
Er draaide een nieuwe film van Nuri Bilge Ceylan, een Turkse regisseur, die ook internationaal wat bekendheid geniet. "Bir Zamanlar Anadolu'da" heet de film, "Eens in Anatolië". De film speelt in de provincie Kırıkkale ergens ten oosten van Ankara. Het is de Turkse inzending voor de Oscars.

Drie auto's rijden achter elkaar in het donker over stoffige onverharde landwegen. Het blijken twee burger politieauto's en een jeep van de Jandarma, de militaire politie, te zijn. In de auto's zitten enkele agenten, een officier van justitie, een arts, twee werklui en twee geboeide verdachten. Waarvan ze verdacht worden blijft lange tijd onbekend.
De stoet rijdt naar verschillende plaatsen waar iedereen uitstapt, bij het licht van de koplampen wat rondkijkt en aan de verdachten gevraagd wordt: Is het hier? Wat ze precies zoeken is nog steeds niet duidelijk. Zo rijden ze urenlang van de ene naar de andere plek.
Op een gegeven moment raakt men vermoeid en wordt besloten te stoppen en de volgende dag verder te gaan. Ze rijden naar het huis van de muhtar, dorpshoofd, waar ze met een maaltijd ontvangen worden en de nacht doorbrengen.
Een van de agenten heeft een indringend gesprek gehad met een verdachte en de volgende morgen wordt al snel de plaats gevonden waar na graafwerkzaamheden door de twee werklui een gekneveld lichaam wordt opgegraven. Dan wordt er een procedure gestart waarbij de administrateur foto's maakt, de arts toekijkt en de officier van justitie een rapport dicteert. Als alle formaliteiten vervuld zijn blijkt dat de ambulance niet kan komen omdat de chauffeur naar een begrafenis is. Een lijkenzak is men vergeten en het lijk wordt dan maar in een deken gerold en in de achterbak van een van de auto's gelegd. Men vertrekt om het lijk bij het ziekenhuis af te leveren.
De eerste anderhalf uur van de film speelt zich af in het donker met fantastische belichting en schitterende cameraopstelling. Na de pauze in de bioscoop gaat de film nog een uur verder in het ziekenhuis met een autopsie.
Het eenvoudige provincieleven wordt heel liefdevol vastgelegd. Het tempo en de sfeer van de gesprekken tijdens de tocht en in het ziekenhuis zijn rustgevend maar ook een beetje beklemmend en fatalistisch. Veel van de gespreksonderwerpen hebben een open eind. De regisseur komt zelf uit de provincie en moet er ontzettend van houden.
Toen het lijk werd opgegraven zag ik meteen een zekere gelijkenis met Recep İvedik, een andere Turkse regisseur/filmster, die in een drietal humoristisch bedoelde films het dagelijks leven van de provinciaal weergeeft en een beetje belachelijk maakt. Het lijk droeg een zelfde soort overhemd als dat wat Recep İvedik in zijn films draagt, met een zelfde haar- en baardgroei en had het zelfde postuur.
Het was anderen ook opgevallen want enkele dagen later verklaarde Nuri Bilge Ceylan op vragen van journalisten dat de gelijkenis zuiver op toeval berustte.
Was het toeval, was het een grap, of was het wraak?