Voor eeuwig

Op 15 januari 2012 werd de honderdtiende geboortedag van Nazım Hikmet herdacht. Voor heel veel Turken is hij de belangrijkste dichter/schrijver. Ook wereldwijd wordt hij beschouwd als een van de grootste dichters. Hij ontvluchtte al op jonge leeftijd het land omdat hij vanwege communistische sympathieën vervolgd werd.
Terug in Turkije werd hij opgepakt en van 1938 tot 1950 zit hij gevangen. Na zijn vrijlating vluchtte hij in 1951 naar de Sovjet-Unie. Daar stierf hij in 1963 en werd hij in Moskou begraven.
In 2009 kreeg hij postuum het Turks staatburgerschap dat hem in 1951 ontnomen was weer terug.
In Kıranışıklar, een dorp in de provincie Bursa in men nu een campagne gestart om Nazım Hikmets overblijfselen terug te halen naar Turkije en hem te herbegraven. Hij werd geboren in Thessaloniki en dat is tegenwoordig Grieks dus werd een andere plek gezocht. Een eikenboom die naast zijn graf in Moskou stond is alvast overgeplant en daarnaast heeft men een plaats voor hem gereserveerd.
Ik las dit bericht in Hürriyet. En juist die ochtend was ik langs de begraafplaats in ons dorp gereden. Een grote ruim opgezette begraafplaats waar aan de ene kant de oude graven liggen met hun karakteristieke rechtopstaande grafstenen met bovenop een soort tulband of fez en een Arabisch opschrift dat vrijwel niemand meer kan lezen. En aan de andere kant lagen de modernere graven met hun wit marmeren opbouw.
In de krant en op tv in nieuws- en actualiteitenprogramma's wordt altijd ruim aandacht besteed aan begrafenissen van bekende Turken, of van verkeersslachtoffers, of van in de strijd met de PKK gesneuvelde soldaten, of van slachtoffers van huiselijk geweld en anderen. Hun tocht naar de laatste rustplaats wordt beschreven en in beeld gebracht.
En ook dit keer weer grote artikelen over Lefter Andonyadis, een oud Turks topvoetballer uit de jaren veertig en vijftig. Tienduizenden mensen waren in een stadion bijeen om afscheid te nemen van hun op 86-jarige leeftijd overleden held.
En natuurlijk was er ook het bericht over het overlijden van Rauf Denktaş. De stichter en eerste president van Turks Cyprus die op 88-jarige leeftijd overleed en die enkele dagen later begraven zou worden.

Graven vind je soms op de onmogelijkste plaatsen in Turkije. Men was daar aardig vrij in. Natuurlijk zijn er de begraafplaatsen aan de rand van het dorp. Maar soms liggen er zo maar enkele graven langs de kant van de weg zonder enige afscherming. Soms kom je midden in een dorp enkele graven tegen. Het dorp is in de loop der jaren gegroeid en de infrastructuur is veranderd. Maar als het even kan worden de graven met rust gelaten en een nieuwe weg moet er dan maar omheen geleid worden.
Een graf krijg je hier eigenlijk voor eeuwig. Het is eeuwig bezit dat je geschonken wordt door de gemeenschap. Alleen in uitzonderlijke gevallen zal een graf geruimd worden. In grotere plaatsen of steden komt het nog weleens voor dat een graf of begraafplaats verplaatst dient te worden omdat de ruimte absoluut om een of andere reden ergens anders voor nodig is. Vaak geeft dit aanleiding tot hevige discussies en protesten en zodoende worden dit soort maatregelen tot het uiterste beperkt.
In Turkije wordt men niet gecremeerd. Daarom heb ik voor mezelf al een aardig plekje in gedachten. Een mens wil er toch een beetje knap bijliggen. Met uitzicht op zee, richting Mekka, zal ik daar eeuwig de verte inkijken (moet er natuurlijk geen nieuwe woonwijk gepland worden).

Vorig jaar werd het bekend dat de moslims in Indonesië altijd in onjuiste richting gebeden hebben. Niet naar Mekka, maar richting Somalië en Kenia. Dat betekent dat alle graven vermoedelijk ook in de verkeerde richting wijzen. En nu....