Vezels

Achter het woonpark stonden nog steeds de door de aannemer gebouwde nachtverblijven van de arbeiders. Er was zelfs een douche en een toilet (gat in de grond met een paar muurtjes eromheen) aangelegd. En eerlijk is eerlijk, het kon slechter.
Toen de bouw jaren geleden klaar was en de site opgeleverd kon worden, bleven de gebouwtjes gewoon staan. De aannemer was ze klaarblijkelijk 'vergeten'. Jarenlang werden ze gebruikt door arbeiders die ergens in de buurt aan het werk waren en zo een goedkope slaapplaats hadden. Of door loslopende honden die beschutting zochten tegen het slechte weer, ja dat is er ook weleens in het zuiden van Turkije.
Op een gegeven moment had één van de bewoners van de site er genoeg van en nam contact op met de aannemer. En na wat aandringen heeft die de dakbedekking van de verblijven laten verwijderen zodat er geen vreemde elementen meer in de buurt zouden ronddwalen op zoek naar een plekje om te overnachten.
De daken bestonden uit een paar houten balken met daar bovenop asbestplaten. Slopers verwijderden de asbestplaten zonder ook maar enige voorzorgsmaatregelen te nemen. Het kankerverwekkende gevaar van de asbestvezels is nauwelijks bekend en voorschriften voor de verwijdering zijn er niet. Met tamelijk grof geweld werden de platen losgetrokken. Daarbij sneuvelde er een flink aantal en de stukken werden gewoon op de grond gesmeten. Alleen de heel gebleven platen werden afgevoerd om ergens te hergebruiken. De overige restanten bleven achter. Werden kapot getrapt en men keek er niet meer naar om. Werden als het ware in de grond gestampt zoals ze dat ooit in Nederland rondom Goor deden meen ik waar een grote asbestfabriek stond. Wegen werden ermee verhard of aangelegd. Maar nu zou men toch beter moeten weten. Ook hier in Turkije.

Iets verderop, richting strand, werd een huisje met enkele schuurtjes afgebroken. Er werd plaatsgemaakt voor een nieuwe grote woning. Achter in de tuin werd een enorme kuil gegraven. Een enorme berg uitgegraven grond kwam er te liggen. Aanvankelijk verbaasde ik me enigszins en zag de zin van de actie niet direct in. Tot ik me realiseerde dat het een tamelijk gebruikelijke manier is om van je sloopmaterialen en restanten af te komen. Ik had het vaker gezien maar bleef het toch een vreemde manier van afvalverwerking vinden. Afvoer is niet nodig. Alle puin en aanverwante artikelen verdwijnt in de kuil. Maar dus ook de asbestplaten die van de schuren waren gekomen. Arbeiders hadden die zonder welke bescherming dan ook verwijderd. Toen alle afval, rotzooi, puin, plastic, gips- en asbestplaten verdwenen waren, kwam de power shovel en schoof de uitgegraven grond over de overblijfselen. Enige tijd later was alles aan het oog onttrokken. Opgeruimd staat netjes.

Een jaar of twintig geleden kon je in Nederland goudgeld verdienen met klussen in de asbestverwijdering. Ook toen al werden alle wettelijk voorgeschreven maatregelen getroffen en als een soort Michelin mannetje stond je dan in je witte overall met capuchon en masker op asbest te slopen. Het afval werd netjes in speciaal plastic verpakt en naar het gemeentelijk afvalverwerkingsbedrijf afgevoerd. Ontzettend bang was men voor de gevaren van losse vezels. Per dag 1000 guldentjes was beslist geen uitzondering. De slopers waren ervan overtuigd dat er niets kon gebeuren. OK er werd altijd beweerd dat de eerste tekenen van longvliesproblemen zich pas na een jaar of vijfentwintig manifesteren. Wie dan leeft dan zorgt. Die jongens van toen hebben dus misschien nog enkele jaren te gaan als destijds de bescherming onvoldoende is geweest. Maar in elk geval waren alle voorzorgsmaatregelen getroffen. Na een paar weken konden ze een nieuwe auto kopen.

Daaraan denkend krijg ik zo'n raar gevoel. Twintig jaar geleden werden deze slopers al totaal ingepakt. Geen vezeltje konden ze inademen. Hier in Turkije , nog steeds, werken arbeiders zonder enige bescherming en weten nergens van. Levensgevaarlijk en voor misschien 50 TL (20 €) per dag.
Is een mensenleven in Turkije niet zo veel waard? Hoeft het niet beschermd te worden? Of komt het doordat de meeste bouwarbeiders Koerden zijn?