maandag 10 december 2012

Censuur

"Man ga toch boeven vangen," was het laatste dat Harry de agent toevoegde nadat hij een bekeuring van € 340 had moeten betalen aan een verbaliserende agent vanwege het feit dat hij een prop papier (boodschappen briefje waarschijnlijk) netjes in de goot had gedeponeerd.
Er staan hoge boetes op verschillende, in de ogen van veel burgers, kleine overtredingen. En net als Harry sporen ze de agent dan aan om volgens hen zinniger en belangrijker werk te gaan doen.

In Turkije is een stevige discussie losgebarsten over een vervolgserie op de televisie. "Muhteşem Yüzyıl" (De schitterende eeuw) geeft een beeld van het leven van sultan Süleyman en de enerverende gebeurtenissen aan zijn hof. Een kostuumserie zou ik het noemen. Veel goud en sieraden, veel pracht en praal, veel paleizen en paarden, wapens en gevechten, romances en moorden.
De serie kent fans en tegenstanders. De fans zien een kostuumserie met veel romantische verwikkelingen en onschuldig tijdverdrijf.
De tegenstanders zijn laaiend en spreken schande van de manier waarop de sultan en diens leven wordt geïnterpreteerd en weergegeven door de makers.
Süleyman (1494-1566) was een van de langstzittende sultans. Van 1520 tot zijn dood in 1566 was hij de heerser over het Ottomaanse Rijk. In de westerse wereld bekend onder de naam Suleiman de Prachtige en in Turkije onder de naam Kanuni Sultan Süleyman (the lawmaker, de wettenmaker). De betekenis die hij had voor de hervorming van de wetgeving destijds, is volgens critici in de serie ondergesneeuwd met vooral vrouwelijk schoon en bezigheden die daarmee verband houden.
Grappig is dat er hieromtrent internationaal een misverstand zou zijn ontstaan. De uitspraak van het Engels is voor veel Turken erg moeilijk. Ook doordat sommige letters in het Turks niet bestaan treden er wel problemen op. In het Turks bestaat de letter w niet. W en v worden dan in sommige situaties nagenoeg hetzelfde uitgesproken. En "lawmaker" zou dan klinken als "lovemaker". Maar dit terzijde.
Maar voor heel veel mensen schijnt die "lovemaker" aanleiding te zijn geweest om de mediawaakhond (RTÜK) te bellen met het verzoek de serie te verbieden.
Afgelopen maand meldde minister-president Recep Tayyip Erdoğan zich in de discussie. Hij vond dat er tegen dit spotten met de historische feiten en het neerzetten van de sultan zoals gedaan door de regisseur opgetreden zou moeten kunnen worden. De eigenaar van het televisiekanaal zou al gewaarschuwd zijn. Volgens Erdoğan vraagt deze kwestie om juridische actie.
Het gaat natuurlijk niet om een documentaire en de schrijver van het plot en de regisseur van de serie veroorloven zich alle mogelijke vrijheden. En actie zal dan ook waarschijnlijk niet uitblijven. Een voorstel om tot actie over te gaan wordt door Kamerleden van de AKP (partij van Erdoğan) besproken. Als het tot stemming komt in de kamer zal een voorstel in die richting zeker worden aangenomen gezien de meerderheid van de AKP. Er wordt al druk gespeculeerd om met speciale wetgeving te komen en veel kijkers zullen hun populaire dizi (serie) dan moeten missen. En wie of wat volgt kan men zich afvragen.
De serie kent momenteel meer dan 150 miljoen kijkers in Turkije en de 43 landen waaraan hij is verkocht. Een verbod op uitzending in Turkije zal dus niet werken gezien de schotelontvangers. Alleen een verbod op het produceren van de serie zou dan nog mogelijk zijn. Dat brengt veel financiële problemen met zich. En Erdoğan zal zich daarmee in het buitenland behoorlijk belachelijk maken.
Ik heb wel een vermoeden wat het commentaar van Harry hier op zou zijn.

vrijdag 7 december 2012

Yellow submarine

Hoe zat dat nou ook al weer. "De vrolijke oorlog". Een echte oorlog op het slagveld kan natuurlijk nooit vrolijk zijn. Maar volgens historici werd door velen de Eerste Wereldoorlog wel zo genoemd. Op 28 juni 1914 werden aartshertog Franz-Ferdinand van Oostenrijk en zijn vrouw doodgeschoten in Sarajevo door Gravillo Princip.
Volgens Oostenrijk zat Servië achter de aanslag en door de alliantiepolitiek van die tijd in Europa werden (bijna) alle Europese landen meegezogen in de strijd. Het Ottomaanse Rijk stond op instorten, de Balkan was een brandhaard, een nieuwe geopolitiek en landjepik stonden hoog in het vaandel. Oorlog dus van 1914 tot 1918.
In Duitsland, Frankrijk en Engeland meldden zich honderdduizenden vrijwilligers om welgemoed deze strijd, die naar verwachting maar enkele maanden zou duren, aan te gaan. Een "onbedorven, vrolijke oorlog" werd het in de pers genoemd.
Het pakte dus iets anders uit en de Eerste Wereldoorlog werd een hele smerige oorlog met miljoenen "vrolijke" slachtoffers.
Nee, echt vrolijk kon je daar niet van worden. Een oorlog is natuurlijk nooit vrolijk.
Hoewel?
Prins Pret, ja prins Bernhard der Nederlanden vluchtte naar Londen toen de Duitsers Nederland waren binnengevallen. Vrouw en kinderen reisden door naar Canada. De prins bleef in Londen. Daar, maar niet alleen daar, schijnt hij de bloemen aardig buiten te hebben gezet. De Tweede Wereldoorlog was voor de prins wel degelijk een vrolijke tijd. Althans volgens welingelichte kringen.
Koning George VI van het Verenigd Koninkrijk moet ooit tegen de prins gezegd hebben: "Van alle mensen die ik ken, ben jij de enige die echt van de oorlog genoten heeft."

Ongeveer een jaar geleden bleek Iran in het bezit te zijn gekomen van een drone van de Verenigde Staten. De Iraanse luchtmacht zou de besturing overgenomen hebben toen het vliegtuig binnen het Iraanse luchtruim kwam. En inderdaad werd een, zo te zien onbeschadigde, RQ-170 Sentinel op de Iraanse tv aan het volk getoond.
Een Iraanse speelgoedfabrikant kreeg toestemming om schaalmodellen van het toestel te produceren. En zo maar lagen de 25 cm grote speelgoedmodellen na enkele maanden in de winkel. Leuke droontjes in alle kleuren van de regenboog. Voor de aardigheid werd president Obama via de Zwitserse ambassade verblijd met een roze exemplaar.
Iran fabriceert nu een eigen levensgrote drone. En misschien ook wel in allerlei aansprekende, vrolijke kleuren. Binnenkort te aanschouwen.
Een vreemde veronderstelling?
Absoluut niet.
Iran bouwt sinds enkele jaren eigen onderzeeërs. De grote types werden ooit in Rusland gekocht. Maar gezien alle sancties tegen het land weet je maar nooit van wie je in de toekomst nog op aan kan. Dus wil Iran eigenlijk alles zelf produceren.
En het land is er in geslaagd om twee types in de vaart te brengen. Tot nog toe werden ze niet gespot maar onlangs werd er in alle openheid mee geshowd. Een video op de Iraanse staatstelevisie en foto's in de kranten met een oorlogsschip en onderzeeërs van eigen bodem.
Volgens westerse waarnemers leek het natuurlijk allemaal nergens op en helemaal niet de kleur. Deze was namelijk hemelsblauw en dat zou de onderzeeër wel erg gemakkelijk te traceren maken.
De spanningen in het Midden-Oosten lopen alsmaar verder op en wellicht maakt men zich klaar voor de strijd. Spierballen tonen? Kleur bekennen?
Ik heb me laten vertellen dat Iran ook een rode, een gele, een groene en een paarse onderzeeër bezit. Klaar voor een "kleurrijke, vrolijke oorlog?"

woensdag 5 december 2012

Verdwenen

De afgelopen weken werd ik iedere morgen als ik mijn laptop aanzette uitgenodigd om Anlantis te ontdekken. Atlantis'i keşfet stond er bij een prachtig gekleurde advertentie. Is dat dan nog steeds niet gebeurd, dacht ik toen ik de advertentie de eerste keer zag. Later toen ik de uitnodiging aannam (met het idee dan misschien de eerste te zullen zijn) en de advertentie aanklikte begreep ik dat het om een nieuwe aflevering van een computerspel handelde en niet om een reis met een touroperator.
Typisch eigenlijk dat Atlantis nog steeds niet teruggevonden is. Je zou trouwens over een herontdekking  moeten praten als Atlantis werkelijk bestaan mocht hebben. Ik meen dat de Griekse wijsgeer Plato een van de eersten was die in een van zijn werken het vergaan van de metropolis noemde. Sindsdien is er naar gezocht. Allerlei theorieën zagen het daglicht, die allemaal een andere plaats aanduidden waar de restanten eventueel teruggevonden zouden kunnen worden. Honderden verhalen,tv-series, boeken, films, games, schilderijen en liederen zijn over het onderwerp verschenen. En na duizenden jaren van zoeken is het nog steeds niet duidelijk of de stad bestaan heeft of dat er in de oudheid een schrijver was die een leuk ideetje op papier zette.
Met alle moderne technieken, technologieën, onderzeeërs, sonar en prijsjagers met hun bodemscanners zou men veronderstellen dat het toch niet mogelijk kan zijn dat de restanten van een hele stad, een volledige samenleving, nog niet teruggevonden is.
Maar misschien is een totale, absolute verdwijning toch mogelijk. Want zeer recent hebben we daarvan toch weer een waarschijnlijk voorbeeld van kunnen zien.
In de Koraalzee, ten noorden van Nieuw- Caledonië, in de Stille of Grote Oceaan,ligt of lag het Sandy Island. "Ontdekt" door de Fransen in 1792 en toen Ile de Sable genoemd. Herontdekt door walvisvaarders in 1876, schijnt het. En in 1908 voor het eerst op een kaart opgenomen.
En sindsdien staat of stond het eiland op alle landkaarten. Een langwerpig eiland ongeveer 30 km lang en 4 km breed. Toch een aardig eilandje. In de Times Wereldatlas, op Google Earth, of Google Maps, op weerkaarten en zeekaarten was het terug te vinden.
Een expeditie van een universiteit uit Australië kon op haar zoektocht naar het eiland helemaal niets vinden. De kapitein van het expeditievaartuig durfde aanvankelijk niet eens over de plaats met de bijbehorende coördinaten heen te varen, uit angst om op onder de zeespiegel gedaalde rotsmassa's te lopen.
Maar uit onderzoek bleek de zee daar ongeveer 1400 meter diep te zijn.
Heeft het eiland ooit bestaan. Is er een aardverschuiving geweest? Proeven met wapens? Moest er iets verborgen worden? Vernietigd? En waarom is het eiland nu op kaarten van Google Earth zwart gemaakt?
De kaartgegevens blijken afkomstig te zijn uit de database van de CIA. Dat roept bij sommige "analisten" natuurlijk vraagtekens op.
Kan het zo zijn dat de kaartenmaker in 1908 per ongeluk zijn pen heeft laten vallen waardoor een streepje ontstond dat daarna een eiland is geworden dat alsmaar is meegekopieerd? Of haalde hij een grap uit? Zijn er voor alle vragen plausibele verklaringen te vinden?
Misschien wel. Of toch een soort Atlantis?
Een kennis opperde de volgende verklaring:
"Op Guideways.com/prayertimes werden de Islamitische gebedstijden van het eiland genoemd. Met het verzoek eventuele fouten bij de plaatselijke moskee te melden.
Het eiland was dus ooit bewoond. Er was een trainingskamp van een terroristische beweging. En wat er verder gebeurd is laat zich raden," legde hij uit.

zaterdag 1 december 2012

Belletje

Op de Turkse televisie wordt enorm veel reclame gemaakt. Met langdurige reclameblokken worden de uitzendingen precies op het afgesproken tijdstip onderbroken. Midden in een actie in een film, de vraag in een actualiteitenrubriek niet beantwoordend, een ramp wordt even stil gezet.
De veelheid aan reclame-uitingen op televisie is onbegrensd. Niet alleen vanwege het feit dat er honderden kanalen zijn te ontvangen, maar ook gezien het feit dat de looptijd van de uitingen over het algemeen zeer kort is. Steeds weer iets nieuws, steeds weer iets anders, het liefst steeds heel grappig.
En de meeste spotjes worden voorzien van een melodietje of een liedje. Daarbij wordt natuurlijk heel vaak gebruik gemaakt van bekende liedjes maar met op het aanbevolen product toegespitste woord- en zinspelingen.
Soms hele oude liedjes die vroeger erg populair zijn geweest en waarvan men kennelijk tamelijk goedkoop de rechten kan verkrijgen.
Amerikaanse en Europese liedjes uit een grijs verleden worden daartoe ook graag gebruikt. Veel van die muziek was in de oorspronkelijke taal populair maar vaak bestond er ook een Turkse versie. En eveneens waren er natuurlijk epigonen die op Turkse wijze een eigen aan Europese muziek herinnerend repertoire opbouwden.
Amerikaanse en Engelse muziek uit de zeventiger, tachtiger en negentiger jaren van de vorige eeuw is vooral in de toeristencentra met hun barretjes, clubs, discotheken en hotels nog steeds een vertrouwd geluid.
Ik hoorde ergens op televisie een reclamespotje van naar ik meen een telefoonaanbieder. Er werd gebruik gemaakt van een nummer van Dr. Hook and the Medicine Show volgens mij. "Sylvia's mother".

Nou zijn er in het verleden een heleboel popnummers verschenen waarin een telefoongesprek(gezang) werd gevoerd of de "operator" werd aangespoord. En dan schieten me te binnen "Operator" van Jim Croce. Of "Oprerator give me Jesus on the line" van Tennessee Ernie Ford. En vaag nog een paar anderen. Blondie, Joe Satriani etc.
Na de Tweede Wereldoorlog moest natuurlijk iedereen in Nederland Engels leren. Een soort eretribuut aan de bevrijders, maar natuurlijk ook omdat het een wereldtaal was en je eigenlijk niet meer zonder kon. En op school, het voortgezet onderwijs werd er heel veel aandacht aan besteed. Wat je nu een beetje terugziet in Turkije. Iedereen wil het leren.
En vooral Engelstalige liedjes waren uitermate geschikt om je idioom een beetje uit te breiden. Niet dat de gebruikte woordenschat nu heel veel bijzonders was, want die beperkte zich ook voornamelijk tot de Engelstalige equivalenten van ik hou van jou en ik blijf je trouw. Maar ook met zeer geringe kennis kon je de teksten toch aardig begrijpen.
En dan ben ik weer terug bij mijn telefoongesprekken. Het was een liedje  uit de jaren vijftig van een zangeres met een stem die ik destijds heel speciaal en prachtig vond. Het was een taalkundig heel eenvoudige song van de Amerikaanse zangeres Jo Stafford. Ze heeft heel veel platen gemaakt en was ooit een gevierd zangeres in Amerika en Europa. Maar dit ene nummer vond ik het allermooiste.
Een tranentrekker? Ja vast. Maar ik vind het nog steeds speciaal als ik het weer hoor: "Thank you for Calling (good bye)".

dinsdag 20 november 2012

Complex

Als het om geld, macht of economische belangen gaat vindt men ondanks fundamentele verschillen in geloof of politieke overtuiging altijd welwillende contacten om bepaalde doelen te bereiken.

In Turkije is men dol op samenzweringstheorieën. Afhankelijk van de politieke voorkeur van de betreffende persoon wordt de bron van de samenzwering gezocht bij anti-Kemalisten, bij Kemalisten, bij het leger, de Amerikanen, de geallieerden, de Koerden.
Niet zo gek gezien de geschiedenis van het land en alle beweerde samenzweringen tegen de sultans, met allerlei coups en pogingen daartoe, infiltraties van buitenlandse geheime diensten en meer van dergelijk fraais.
Helaas heeft Turkije op dit soort zaken geen alleenrecht. Samenzwering en complotten komen over de hele wereld voor in de beste families. In alle landen. En slechts enkele daarvan komen op een gegeven moment aan het licht.
Ik ben een groot liefhebber van spionageromans, thrillers, whodunits en vergelijkbare genres met soms een hoog waarschijnlijkheidsgehalte. En vaak zoek ik in de berichtgeving van elke dag verbanden die verklaringen voor de in de berichten genoemde gebeurtenissen kunnen bieden. Complot complex? Misschien. Misschien zit de wereld zo in elkaar.
Een van de zaken die mij de laatste tijd heel erg heeft geboeid is de situatie in Iran. Ten gevolge van het feit dat Iran niet naar tevredenheid meewerkt aan inspecties van de internationale nucleaire waakhonden, die vermoeden dat Iran misschien atoomwapens probeert te fabriceren hebben veel westerse landen Iran allerlei sancties opgelegd. Op zich zou het trouwens niet zo vreemd zijn als Iran over die wapens zou willen kunnen beschikken als de buren, waarmee je niet al te best bevriend bent, ze wel hebben. Maar Iran blijft volhouden dat de uraniumverrijking alleen bedoeld is voor vredelievende toepassingen zoals elektriciteitsopwekking en voor medische doeleinden.
Niet alle landen houden zich aan die sancties en zodoende kan Iran nog steeds grote hoeveelheden goederen vanuit het buitenland importeren. Maar dat wordt steeds moeilijker. En de Iraanse overheid zoekt naar andere mogelijkheden.
  1. Turkije wil haar economische positie in de wereld verstevigen en kan wel wat aardolie gebruiken.
  2. Iran heeft olie en zoekt afzetgebieden.
  3. Afgelopen maanden is er veelvuldig en intensief overleg geweest op ministerieel en presidentieel niveau tussen Turkije en Iran.
  4. De sancties veroorzaken toch tekorten in Iran. De twee landen grenzen aan elkaar. Transport over de weg vindt uiteraard plaats.
  5. Onlangs zijn in Turkije de mogelijkheden voor buitenlanders verruimd om te kunnen investeren en onroerend goed te mogen verwerven.
  6. Vorige maand werden twee Iraanse spionnen gearresteerd. Een afleidingsmanoeuvre of een foutje van de Turkse geheime dienst.
Gisteren vond ik op internet een rapport van gezamenlijke Kamers van Koophandel in Turkije. Daarin wordt gesteld dat het aantal Iraanse bedrijven, gevestigd in Turkije, de afgelopen 10 maanden met 688 toenam tot ruim 2000. En met de "juiste" exportvergunning zal het drukker worden aan de grens met Iran vermoed ik.

Vannacht hoorde ik het geluid van een helikopter die heel traag overvloog. Toen ik naar buiten keek zag ik een legerhelikopter. Ze konden toch niet weten wat ik gedacht had? De helikopter vloog verder. En onbewust slaakte ik een zucht van verlichting. Toen werd ik wakker.

zaterdag 17 november 2012

Echte rovers

Er zijn onderzoeken naar gedaan en rapporten over geschreven. Er zijn in verschillende grote steden maatregelen genomen om een halt toe te roepen aan het uitmoorden van het zangvogelbestand door zwerfkatten. Het schijnt dat in sommige parken alle zangvogels nagenoeg verdwenen zijn door het dodelijke gedrag van de katten.
Katten zijn natuurlijk eigenlijk roofdieren en ze bezitten deze eigenschap die door veel mensen liever niet gezien wordt. En ook huiskatten die dagelijks hun portie hapklare brokken krijgen kunnen het niet laten om als ze buiten komen toch te loeren op vogels. Die lieve Minoes blijkt dan opeens een killer die zijn driften niet kan beheersen. Maar niet alleen vogels worden het dupe van deze instincten ook muizen, ratten en andere kleine kruipers komen aan de beurt.

Aan de rand van het weiland waar af en toe koeien en schapen grazen staat langs de beek een heel oude boom. Aan de duidelijke littekens op zijn stam te zien was de boom in het verleden regelmatig gebruikt om de draden van de afrastering aan te spannen. Diepe horizontale insnijdingen in de schors toonden de gebruikswaarde van de boom.
De boom is misschien wel honderd jaar oud en is wel een meter dik. De grove gekerfde stam doet enigszins aan een eik denken. Maar de kroon is veel grilliger. Het is een soort pistacheboom.
Op een hoogte van een meter of drie is de stam gevorkt en zware takken reiken een tiental meters naar de hemel.
Er leven heel veel eekhoorns in Turkije. De grijze, in Europa uit Amerika geïmporteerde bruine verjagende, eekhoorn ben ik op het schiereiland van Bodrum nog niet tegengekomen. Het was november en in deze pistache die al tamelijk veel blad verloren had zag ik in de ene tand van de vork twee eekhoorns onrustig heen en weer schieten. Onraad!
Ik zocht een plekje waar ik even kon gaan zitten om te ontdekken wat er loos was. Vaak beginnen de eekhoorns bij gevaar te keffen, als een soort schoothondje, maar misschien doen ze dat alleen als er jongen zijn om die te waarschuwen.
In de andere tand van de vork ontdekte ik een grote grijze kat. Die had het zich gemakkelijk gemaakt en lag de boel stilletjes te observeren. De eekhoorns hadden hem al lang ontdekt en het leek er op dat ze hem aan het uitdagen waren. Ze kwamen dichterbij en renden dan weer snel weg. Nog dichterbij. De kat kon zich niet beheersen. Hij stond op en kromde zijn rug. Maakte zich klaar voor de sprong. Maar net daarvoor verdween de eekhoorn weer. Dat ging zo een aantal keren. Misschien had de kat ervaring of wist hij gewoon dat hij ze niet achterna hoefde te gaan. Geen enkele kans daar hoog in die boom. Maar de eekhoorns lieten hem niet met rust. Tot op anderhalve meter kwamen ze soms. Dan stond de kat weer op en....
Na een half uurtje had ik het wel gezien. En juist op dat ogenblik scheen de kat in te zien dat zijn missie geen succes op zou leveren. Hij klom naar beneden, uit de boom en verdween in het gras langs de beek.

Afgelopen dinsdagmorgen zat ik in mijn werkkamer achter mijn laptop. De deur naar de gang stond open. Het was prachtig weer en ook de deuren naar het terras stonden open.
Op een gegeven moment richtte ik mijn hoofd op en zag een eekhoorn door de deuropening naar binnen trippelen. Door de gang en naar de keuken. Ik weet dat een eekhoorn in huis onaangename gevolgen kan hebben, opengeknaagde etenswaren en kapotte snoeren om maar iets te noemen.
Ik liep naar de keuken en zag het diertje wegschieten achter de koelkast. Onze kat die ergens in de kamer lag te soezen had in de gaten dat er iets stond te gebeuren. Ze kwam achter me aan. En toen kwam de eekhoorn achter de koelkast vandaan.
Onze kat draaide zich vliegensvlug om en vluchtte de trap op.

donderdag 15 november 2012

Innerlijke drang

Door mijn werk maakte ik in Nederland ooit kennis met de familie K. die oorspronkelijk uit Turkije kwam. Op een gegeven moment ben ik hen uit het oog verloren. Een oud collega, met wie ik incidenteel nog wel eens berichten wissel, heeft altijd contact met de familie gehouden en hij vertelde me de laatste gebeurtenissen.
Hun families kwamen uit een van de oostelijke provincies van Turkije. Het waren grote welgestelde families en ze bezaten veel landerijen, huizen en andere bezittingen. Ze behoorden tot een van de minderheidsgroepen.
In het begin van de twintigste eeuw werden al hun eigendommen van staatswege geconfisceerd. Hun woning mochten ze aanvankelijk nog houden. Ze hadden zich "vrijwillig" tot de Islam moeten bekeren om verdere repercussies te voorkomen. Maar ondanks hun bekering werden ze samen met duizenden anderen in 1915 "verplaatst". Op transport gesteld, gedeporteerd. Ze maakten een tocht, voornamelijk te voet, van honderden kilometers. Er vielen duizenden slachtoffers. Slechts weinigen brachten het er levend vanaf.
De tocht ging richting het zuiden en er werd gemompeld dat men via Antalya naar Cyprus zou oversteken. Zo ver kwam het niet. Na weken van ontberingen kwam de tocht tot een eind en de overlevenden vonden ergens in de buurt van Antalya een onderkomen. Hun enige bezittingen waren de vodden die ze aan hun lijf hadden.
Het leven kwam in rustiger vaarwater en in 1929 werden Akay en Zerdali geboren. Ze woonden dichtbij elkaar in de kleine gemeenschap. Ze speelden samen en gingen samen naar school als de mogelijkheid zich voordeed. En , niet verwonderlijk, ze trouwden met elkaar. Maar echt met rust gelaten werden ze niet. In de dertiger jaren moesten ze vanwege de politiek van turcificatie hun namen zelfs veranderen. Dat was de grootste vernedering die Akay zich maar in kon denken en hij besloot het land te verlaten zodra de mogelijkheid zich voor zou doen. En hij zwoor dan nooit meer terug te zullen komen.
Die kans kwam in 1960 toen de eerste Turkse arbeiders naar Duitsland gingen. Hoe hij het voor elkaar heeft gekregen is niet bekend maar hij vertrok en liet zijn vrouw en kinderen achter. Maar Duitsland beviel hem niet echt en hij trok verder naar Nederland.
Na enkele jaren slaagde hij er in zijn vrouw en kinderen over te laten komen. Akay was succesvol en hij opende een restaurant in G.
Maar op een gegeven moment begon het bij de kinderen te knagen. Ze wilden terug naar Turkije. En toen ze wat ouder waren gingen ze regelmatig op vakantie naar hun geboorteland. Ze hadden een dubbele nationaliteit dus dat was eenvoudig. Het kwam zo ver dat de ze verhuisden en zich weer in Turkije vestigden. Vader en moeder bleven achter. De kinderen kwamen nog wel op bezoek en ze probeerden hun ouders die op leeftijd begonnen te raken over te halen ook naar Turkije terug te komen.
Moeder had er wel oren naar maar vader weigerde pertinent. De vernedering was te groot geweest en hij zou nooit meer teruggaan. Moeder was solidair.
Op 81 jarige leeftijd overleed vader in het ziekenhuis. Op zijn sterfbed verbood hij zijn oudste zoon hem naar Turkije te laten vervoeren. Hij werd begraven in A.
Moeder wist op een gegeven moment niet beter te doen dan terug te keren. Ze begreep niet waar het gevoel vandaan kwam maar ze moest.
Bezittingen werden van de hand gedaan. Enkele dozen met prullen en fotoboeken en kleding werden op transport gezet. Moeder werd door haar kinderen opgehaald. Ze kwam bij haar dochter in huis waar een kamer voor haar was ingericht. Na een welkom door kleinkinderen en anderen ging ze moe naar bed. Ze was gelukkig.
De volgende morgen vroeg werd ze gevonden. Ze zat op een bank in de tuin met een glimlach op haar gezicht. Ze ademde niet meer.

dinsdag 13 november 2012

"Media circus"

Heel veel aandacht heeft het in de pers niet gekregen. Zeker niet in Turkije. Zelf vind ik het ook onzin nieuws. Maar toen ik de foto's zag kon ik er niet onder uit .
Prins Willem Alexander en prinses Maxima waren ter gelegenheid van het einde van de festiviteiten betreffende de viering van 400 jaar diplomatieke betrekkingen tussen Turkije en Nederland voor een dag naar Turkije gekomen. Er waren natuurlijk toespraken, een ontvangst, een aangeboden concert en meer van dergelijke vriendelijk bedoelde flauwe kul.
Maar het hoogtepunt van het bezoek en zeker het meest door de media gecoverde gebeurtenis was de fietstocht van het prinselijk paar door de İstiklal Caddesi, de drukste winkelstraat van Istanbul. Lopen kan je er op sommige dagen nauwelijks. Dus fietsen?
Een fietstocht van wel 100 meter. Om het fietsen in Turkije te promoten? Fietspaden door het centrum van Istanbul? Waar dan?
Het zag er natuurlijk wel grappig uit. Vooral die witte fietsen deden me ergens aan denken. Gaat Nederland, of misschien wel de Turkse overheid die gratis ter beschikking stellen. In Amsterdam is het nooit goed gelukt maar in Turkije zou dat best wel eens kunnen, toch?
Of was het bezoek misschien gesponsord door een Nederlandse fietsenfabrikant. Het tochtje op de fiets moest de prins dan even maken om daar iets tegenover te stellen.
Een aardige foto omdat de prins er een beetje ongelukkig bij zat op een damesfiets die beslist niet voor hem gemaakt was.
Toen ik de eerste foto zag van de peddelende prins moest ik meteen denken aan Piet Pelle op zijn Gazelle uit de dertiger en veertiger jaren van de vorige eeuw. De reclamehit van de fietsenfabriek. Misschien kunt u zich de kaft van het bij de actie behorende boekje nog wel herinneren of de tekenfilm. Een olijk kijkend jongetje op een klein fietsje. Destijds werd de actie gevolgd door een enorme stijging van de verkoop.
Waren deze fietsen misschien ook van....? Ja hoor!

Dat fietsen beter is voor het milieu weet iedereen. Dat hoeft een prins niet te komen vertellen die voor een reclamespotje op een dag even heen en weer tussen Nederland en Turkije gaat. Op de fiets? Nee, met het vliegtuig . Een prins die dergelijke wanprestaties levert en zelf zo en met meerdere vakantiewoningen en andere huizen, zeilschepen, auto's en meer een leuke bijdrage levert juist aan de verdere vervuiling van de wereld kan men niet serieus nemen. Dus toch een reclamestuntje?
Volgens de toespraken van de prins de prinses en de meegereisde minister kunnen Nederland en Turkije heel veel voor elkaar betekenen en hebben de landen heel veel gemeen. Eh, wat ook alweer? Oh ja. Tulpen! En verder?
Was er nu echt niets beters te bedenken om deze betrekkingen, die zeker niet onbelangrijk zijn, bij de beëindiging van de festiviteiten iets meer inhoud te geven?
Media in Turkije hebben een foto geplaatst van de prins en prinses op de fiets. En de microkredieten van Maxima werden genoemd. Verder weinig.
Even was ik nog in verwarring. In het voetbalstadion van Fenerbahçe hing namelijk een heel groot spandoek met de woorden: Kral Alex (Koning Alex). Zouden Turkse fans van de prins vast een voorschotje genomen hebben op diens troonsaanvaarding? Maar toen begreep ik het. Het betrof Alex, een oud speler van de club met voor de fans een koninklijke status.
Nee, ook de Nederlandse pers vond het bezoek nauwelijks het vermelden waard. Volgens mij werden de jongste bedienden op de zaak gezet. En die hadden zich duidelijk goed ingelezen in het item. De NRC meldde zelfs dat de prins en prinses in Istanbul waren, de hoofdstad van Turkije.

zondag 11 november 2012

Bewaarloon

Op een zaterdagmiddag reed ik naar de nieuwe werkplaats van Cenk in M. Ik had Cenk jaren geleden leren kennen. Hij heeft een klein loodgieterbedrijfje en hij deed ooit naar volle tevredenheid een aantal reparaties voor me. Daarna deed hij wel vaker een klusje. Zo waren we bevriend geraakt. Soms reed ik even bij hem langs voor een praatje en een glaasje thee.
Ook had hij een bootje in de haven liggen en ik was een aantal keren met hem mee geweest de zee op. En een paar maaltjes vis waren elke keer ons deel.
Zijn Turks was vrij eenvoudig en hij sprak in duidelijke ongecompliceerde zinnen. Zodoende kon ik hem uitstekend verstaan.
Hij was onlangs met zijn bedrijfje verhuisd en ik wilde die zaterdag even een kijkje nemen in het nieuwe optrekje.
Vol trots liet hij me zijn aanwinst zien. De werkplaats zag er geweldig uit. Een voorraadruimte met voldoende opberggelegenheid, met zo te zien een flinke hoeveelheid materiaal. Overal nieuw gereedschap, een paar stevige werkbanken, een keurig keukentje en een schoon toilet. Nou nou!
Ondanks zijn enthousiasme maakte hij een niet gemakkelijke indruk op me. Volgens de gebruikelijke begroetingsceremonie ging het heel goed met hem en met mij ook. Van mezelf wist ik dat het klopte maar ik had sterk het vermoeden dat het voor Cenk niet gold. Hij zat onrustig op zijn stoel, liep wat heen en weer en leek een beetje zenuwachtig en dat paste helemaal niet bij hem.
Hij wilde kennelijk zijn hart luchten want plotseling, na een diepe haal aan zijn sigaret, vertelde hij me een ongelooflijk verhaal.

Een jaar of drie geleden had hij een paar karweitjes gedaan voor een Turkse zakenman die volgens zijn businesskaartje in Duitsland woonde. De man had voor enkele maanden een woning gehuurd in een site in B. Er waren een paar probleempjes geweest met de watervoorziening en Cenk had die verholpen.
Op een dag stond de man voor zijn werkplaats . Hij vertelde dat hij voor zaken het land uit zou gaan maar dat hij na een paar maanden weer terug zou komen. Of het mogelijk was twee koffers met voornamelijk kleren bij Cenk te stallen. Hij zou ervoor betalen. Geen probleem. Op zolder was genoeg ruimte.
De man kwam niet terug en Cenk was de koffers min of meer vergeten. Tot hij het plan opvatte om weer terug te gaan naar zijn geboortedorp. Hij was alvast begonnen met opruimen. Ja, wat zou ie met die koffers doen? De verhuurder van het huis in de site kon hem niet helpen. Het telefoonnummer op het kaartje was in ieder geval niet meer in gebruik.
Cenk besloot de koffers open te breken op zoek naar een naam of adres. Koffers met cijfersloten. Maar met geduld, gespitste oren en urenlang gedraai kreeg hij de sloten open.
In de ene koffer bleek behalve kleren ook een AK-47 Kalasjnikov met een paar losse magazijnen te zitten. In de andere koffer zaten naast kleren 450.000 Tl verstopt. Maar nergens namen of adressen.
De volgende dag ging Cenk vissen. Toen hij de haven uit was legde hij de Kalasjnikov met toebehoren op de rand van het voordek. En toen hij 's middags terugkwam was het wapen en de rest verdwenen. Cenk had geen idee waar alles gebleven was.
De kleren zette hij voor de deur van een tweedehands winkel nadat hij alle etiketten eruit gekipt had. De koffers sloeg hij kapot en de restanten verdeelde hij over enkele vuilcontainers.
Een aantal maanden daarna verhuisde hij naar een nieuwe werkplaats.

vrijdag 9 november 2012

Omgevingsfactoren

Sinds vorige week is het weer overduidelijk. De herfst, sommigen noemen het hier meteen winter, is ingevallen op het schiereiland van Bodrum in Turkije.
De eerste onweers- en regenbuien trokken over het land. Gepaard gaand met harde wind en gevolgd door storm. Hoewel de temperaturen nog redelijk zijn, in ieder geval boven de twintig graden, is er toch nog sprake van een vrij plotselinge verandering in het weer en de natuur.
Vorige week kon je, 's avonds gezeten op het terras, de krekels en sprinkhanen nog horen maar die schijnen plotseling een goed heenkomen gezocht te hebben.
Een kleine soort sprinkhanen was me deze zomer in het bijzonder opgevallen. Om te zien eigenlijk onbeduidende diertjes. Niet opvallend van kleur, een beetje grijs en grauw. Maar ze waren me om andere redenen toch in het oog gesprongen. Als je bij voorbeeld 's ochtends vroeg de buitendeur opendeed zaten ze op het terras. Je moest er dan echt rekening mee houden en niet onbehouwen plotseling naar buiten stappen. Nu zou je er niet heel snel eentje vertrappen want zodra je een voet buiten de deur zette sprongen ze alle kanten op.
Sprinkhanen zijn prachtige dieren. Er zijn honderden soorten van groot tot klein in allerlei kleuren. Echt aanhankelijk zijn ze niet. Er zal niet snel een emotionele band ontstaan met zo'n diertje. Je kan ook niet gemakkelijk aan hun gezichtsuitdrukking zien of ze iets wel of niet leuk vinden. Met recht zou je in hun geval kunnen spreken van het hebben van een pokerface. Maar dat wil niet zeggen dat ze niet op een andere manier kunnen laten blijken of ze wel of niet van je aandacht gediend zijn. En als dat niet het geval is kunnen ze zeer plotseling afstand van je nemen. Ze doen dit met een uitbarsting van kracht, Alsof een strak gespannen veer wordt losgekoppeld. En met een enorme explosie springen ze uit je directe nabijheid.
Even tussen haakjes. Ik zou niet weten waarom het diertje geen springhaan heet. Je zegt toch ook geen Bruce Sprinksteen, even terzijde.
Zoals gezegd de sprinkhanen die deze zomer heel veel rond het huis zaten waren van een kleine soort. Slechts ongeveer 1,5 cm lang. Sprinkhaantjes dus eigenlijk. Onze terrastegels zijn 60 cm lang en dat beestje sprong met gemak, zo te zien, over twee-en- halve tegel. Dat betekent dus meer dan 100 keer zijn of haar eigen lichaamslengte. Ik heb trouwens geen idee of de mannelijke en vrouwelijke diertjes een zelfde afstand kunnen overbruggen.
Er zijn wel meer dieren die enorme sprongen kunnen maken. Bv een reuzenkangoeroe springt een meter of 12. Ruim zes keer zijn lengte. Maar die zie je in Turkije niet. Een vlo springt wel 200 keer zijn lengte. Maar dat is geen dier waar ik veel affectie mee heb. Een vliegende vis springt ook wel 100 keer zijn eigen lengte. Of springt die eigenlijk niet? OK.
Maar dan de mens. Het wereldrecord verspringen staat op naam van de Amerikaanse springer Mike Powell met een afstand van 8,95 meter. En dat is ruim 4 keer zijn lichaamslengte. Niet echt indrukwekkend vergeleken met bovengenoemden. Maar gezien dit feit hebben de organisatoren van atletiekwedstrijden nadien in alle stadions de verspringbakken moeten verlengen voor het geval dat. Niet dat men snel een verbetering verwachtte gezien het feit dat het 23 jaar geduurd had voor het legendarische record van Bob Beamon (8,90 m) uit 1968 werd gebroken, maar meer voor de zekerheid en voor de eventuele aansprakelijkheid bij mogelijke ongelukken.
Je moet er trouwens niet aan denken hoe de atletiekstadions er nu zouden hebben uitgezien als de evolutie enigszins anders was verlopen en de mens net als de sprinkhaan 100 keer zijn lengte zou kunnen springen.

woensdag 7 november 2012

De kattenmepper

Het mag denk ik wel als algemeen bekend verondersteld worden dat in Turkije anders met huisdieren omgegaan wordt dan in de meeste Europese landen. Zo worden katten en vooral honden vrij zelden in huis gehouden.
Katten worden rondom het huis getolereerd om ongedierte af te schrikken en ze krijgen buiten soms iets te eten en te drinken. Sommigen worden gewoon aan hun lot overgelaten en moeten zelf maar zien hoe ze hun kostje bij elkaar scharrelen waar ze overigens wonderwel in blijken te slagen.
Honden krijgen over het algemeen de volledige vrijheid. Ook al hebben ze een eigenaar dan nog vermaken de meesten zich ergens buiten met hun soortgenoten. Af en toe komen ze even thuis een kijkje nemen om dan meestal weer kort daarop te verdwijnen. Deze honden hebben wel een halsband om, waarmee aangegeven wordt dat het geen zwerfhonden zijn en dus niet in aanmerking komen om door hondenvangers meegenomen te worden. Die werden nog weleens door grote steden ingezet om de overlast van zwerfhonden te beteugelen. De honden worden, als ze geluk hebben, gesteriliseerd en daarna weer vrijgelaten of naar een afgelegen gebied gebracht maar ook wel afgemaakt.
Turkse vrienden komt het heel ongeloofwaardig voor als ik vertel dat er in veel westerse landen en dus ook in Nederland heel veel zwerfkatten zijn. Het zijn vaak dieren die uit huis gezet zijn en achtergelaten in de natuur en stadsparken verwilderen en zich voortplanten. Ze zouden daar een ware slachting onder de jonge zangvogels aanrichten.
De laatste jaren lijkt dit fenomeen ten gevolge van de financiële crisis in Europa enorm toe te nemen. Bij honden ligt de zaak anders omdat de meeste honden een chip in hun hals hebben ingeplant gekregen en een nummer in hun oor waardoor de "rechtmatige" eigenaar altijd teruggevonden kan worden als de hond wordt opgepakt.
Ook is er vaak sprake van rashonden waar mensen veel geld (bv 1000€) voor betaald hebben. Dat zou dan weggegooid geld zijn en dat doet men dus niet zo snel. De meeste huiskatten hebben geen chip of nummer en die krijgt men meestal gratis van iemand die met een nest jongen in de maag zit. Er zijn wel dure raskatten maar die worden ook niet zo snel gedumpt.

Gezien het aantal straathonden, zwerfhonden en loslopende katten lijkt het aantal verkeersslachtoffers onder hen nog vrij beperkt. Natuurlijk zie je af een toe een platgereden kat op straat liggen en ook wel eens een hond in de berm maar dat is toch tamelijk zelden. Helaas zag ik afgelopen week toen ik op een dag twee keer heen en weer van Bodrum naar het vliegveld van Milas reed drie keer een gesneuvelde kat.
En ik vroeg me toen af of de honden en katten in Turkije aangepast gedrag vertonen waardoor ze minder snel verkeersslachtoffer worden. Zit het misschien zo langzamerhand in hun DNA of zijn de overige verkeersdeelnemers extra voorbereid op mogelijk gevaarlijk overstekend "wild".

Natuurlijk kan een hond of kat ook op een andere manier slachtoffer worden van de gevolgen van menselijk gedrag. Een kennis van me, Yvonne, had een witte langharige kat. Ze had ook een wasmachine. Een bovenlader waarin ze die dag een hoeveelheid witte was had gestopt. De klep stond nog open. De machine was vol. In het langslopen wierp ze een snelle blik op het apparaat. Deed hem dicht en zette hem aan.

"Joris? Heb jij Sneeuw ergens gezien?" vroeg ze een uurtje later aan haar zoon.

maandag 5 november 2012

Nuts

Walnoten zijn de gezondste noten die er bestaan. Ze bevatten twee keer zo veel anti-oxidant als andere noten, bevatten veel verschillende mineralen, vitamines B1 en B6, omega 3 vetten, vezels eiwitten, foliumzuur en meer.
Ze zijn goed voor het flexibel houden van onze aderen, bevorderen het laag houden van ons cholesterol en er zijn aanwijzingen dat ze remmend werken tegen borst- en darmkanker. Een wondermiddel.
Turkije is een van de grootste producenten van walnoten ter wereld.

Yusuf was een Turkse jongen die woonde in Playa del Carmen, een toeristenstadje op een half uur rijden van Cancun in Mexico. Hij kwam oorspronkelijk uit de buurt van Konya in Turkije. Enkele jaren geleden was hij op bezoek geweest bij een ver familielid die naar Argentinië geëmigreerd was. Yusuf vond het er prachtig en wilde nog wat meer van Zuid-Amerika zien. En zo was hij na wat omzwervingen in Mexico terecht gekomen.
Op zijn tocht was hij in aanraking gekomen met cocaïne. Zelf gebruikte hij het niet maar hij voorzag er wel mee in zijn levensonderhoud. Hij had een plannetje bedacht en uitgewerkt en het functioneerde perfect. Yusuf was heel tevreden met zichzelf en met zijn leventje.
Hij woonde boven een restaurant aan een rustige straat nagenoeg aan het strand. Daar had hij in een slaapkamer een werkplaatsje gemaakt. In een grote supermarkt kocht hij walnoten uit Californië. Er kwamen heel veel Amerikaanse toeristen naar de stranden bij Cancun en veel winkels waren goed voorzien van Amerikaanse producten.
In zijn geboortestreek in Turkije werden veel walnoten verbouwd en als kind had hij meegeholpen met pellen. Later keek hij vooral heel goed hoe zijn zussen en vrouwelijke familieleden dat deden. De handigheidjes had hij toen geleerd. Hij wist heel goed hoe je een walnoot kunt openen in twee helften zonder de dop te beschadigen. Met een mesje draaide hij in het kruintje van de noot en door de juiste beweging te maken sprong die dan open.
De ene helft liet hij ongemoeid de andere helft maakte hij leeg. Dan vulde hij de lege helft met zeer eenvoudig te verkrijgen cocaïne en plakte de helften met secondenlijm weer op elkaar. In de grote Californische noten ging dan ongeveer 15 gram cocaïne met een straatwaarde van tussen 800 en 1200€ in Europa. Inkoopprijs in grotere hoeveelheden en met de juiste connecties ongeveer 40€.
Yusuf deed 25 noten in een plastic zakje. Spoot er een beetje parfum in en gebruikte een vacuümpomp om de zak te sealen.
In het uitgaansleven maar vaker nog op het strand zocht hij naar mogelijke drugsrunners. Hij zocht altijd maar meisjes of vrouwen die kennelijk samen op vakantie waren. Als de dames niet uit Nederland, België of Duitsland kwamen verloor hij snel zijn interesse en zocht hij verder naar andere slachtoffers. De dames moesten wel een directe vlucht geboekt hebben want een tussenlanding in de VS bracht veel risico's met zich. Heel vaak lukte het hem om na een etentje of een discobezoek de dames te rekruteren tegen een betaling van 500€ ongeveer. De dames werden vooraf betaald. Dat bracht een risico met zich mee maar op die manier waren ze gemakkelijker over te halen want zo hadden ze wat extra vakantiegeld. De avond voor hun vertrek overhandigde hij de noten. De zakjes waren aan de buitenkant behandeld met een speciale spray om te voorkomen dat drugshonden de cocaïne zouden ruiken (onmogelijk volgens mij). De dames kregen een teken op hun kraag of om hun hals. Zo kon de ontvanger op het vliegveld in Europa de dames gemakkelijk vinden.
Yusuf en zijn vrienden in Europa waren niet hebberig en deden het rustig aan. Een zakje noten bracht al snel tussen de 20 en 30 duizend euro op. Goed er waren wat onkosten maar een pakketje of acht in de maand was voldoende om voor een aangenaam inkomen en leven te zorgen.

Onlangs kwam er tijdelijk een abrupt einde aan hun werkzaamheden. Op Schiphol werd een vrouw aangehouden die in haar handbagage een zo grote hoeveelheid walnoten had dat de douane argwanend werd en de drugshond erbij haalde. De vrouw bleek bijna 3,5 kg cocaïne in haar tasje te hebben.
Yusuf is nu op zoek naar een andere methode.
(Dit verhaal werd mij onder voorwaarden door een neef van Yusuf verteld).

zaterdag 3 november 2012

Een fiets is een fiets is een fiets...

Het lezen van een artikeltje over een islamitische fiets herinnerde me eraan dat we vroeger in Nederland aan de hand van iemands fiets konden zien of hij of zij gereformeerd was. De islamitische fiets werd enige tijd geleden door een aantal Turkse wetenschappers geopperd. Het zou mogelijk moeten zijn een fiets te produceren van "gezonde materialen, zonder ziekmakende chemische bestanddelen en met een niet-agressieve verfsoort afgewerkt". De fiets zou vooral kinderen tegen modern technologische gevaren beschermen.
Als kinderen maakten we, uit het model van de fiets samen met de manier waarop de berijder zijn voertuig bereed en eventueel diens kleding, op tot welk kerkgenootschap de persoon behoorde. Maar dat had verder niets met de productiewijze van het rijwiel te maken.
De islamitische fiets zou dus geen spectaculair nieuw vervoermiddel moeten worden, maar een fiets op islamitische wijze geproduceerd. Een halal fiets? Of kan je dat zo niet noemen?
Maar eigenlijk dacht ik in eerste instantie: al weer een nieuw soort fiets? Is het concept fiets zo langzamerhand niet volledig uitgemolken? Is iets nieuws op dit gebied nog mogelijk?

Voor mij is een fiets een voertuig op twee wielen die in een frame zitten met daarop een stuur en een zadel. Dan is er een kettingaandrijving middels trapas en twee pedalen. Het voertuig wordt door spierkracht aangedreven.
Zo bestaat de fiets sinds het eind van de 19e eeuw. Daarvoor bezat het voertuig geen kettingaandrijving en daarna zijn er alleen maar aanpassingen geweest. En heden ten dage bestaan er honderden afgeleide types met de vreemdste namen en allerlei moderne snufjes.
Het materiaal van onderdelen van de fiets is veranderd. Veel aluminium, magnesium, titanium of glas- of koolstofvezel wordt tegenwoordig toegepast. Maar de fiets bleef de fiets.
Sommige types zijn wel afgeleid, in ieder geval van het woord, maar hebben niet zoveel meer met de oorsprong te maken. Hoewel daar enkele interessante varianten onder zitten: ligfiets, waterfiets en bierfiets zijn er enkele van.
Mijn eerste fiets was een tot kinderfiets verbouwde en verlaste sloopfiets. Het was een doortrapper, zonder rem dus en ik denk dat die niet meer bestaan. Het was een uniek type.
Hoewel er dus duizenden types en merken bestaan verschijnen er toch steeds weer "nieuwe" fietsen op de markt.
Enkele jaren geleden was er in Brazilië opeens een bamboefiets te koop. Die wordt tegenwoordig ook in andere landen gemaakt. Ik dacht dat het een milieuvriendelijk en goedkoop alternatief zou kunnen zijn voor ontwikkelingslanden. Misschien. Maar in Nederland is de prijs van het goedkoopste type 1950 €. Geen alternatief denk ik.
Toen zag ik de kartonnen fiets, bedacht en geconstrueerd door een Israëlische uitvinder. De fiets wordt gemaakt van gerecycled karton, is gelukkig waterproof en kan een gewicht van 220 kilo dragen. De fiets zou in de winkel ongeveer 90€ kunnen gaan kosten. Dat lijkt tenminste ergens op.
Een oud Turks gezegde is meen ik dat een echte Turk een paard, een vrouw en een wapen heeft (at, avrat, silah). In Nederland werd de fiets wel het stalen ros genoemd. Een stalen ros zou moeten kunnen. Maar ik zie Turken niet zo snel overschakelen naar een misschien wel islamitische kartonnen fiets. Maar als ie komt, zal ik er een kopen, mits er 28 inch wielen onder zitten.

woensdag 31 oktober 2012

Datavervalsing?

Tientallen conferenties zijn er geweest.
Honderden nota's en rapporten zijn er verschenen.
Duizenden pagina's tekst zijn geopenbaard.
Juist ja, over de klimaatverandering. En waarschijnlijk moeten we de aantallen vertien- of verhonderdvoudigen.
Als eenvoudige burger ga je er van uit dat hetgeen door bepaalde instellingen op wetenschappelijk terrein wordt verkondigd wel waar moet zijn. Zelf kan je het niet controleren en je hebt er geen verstand van. Maar dan, tegenstrijdige berichten, ruzies tussen wetenschappers, vragen in het parlement, leugens, handel in CO2 uitstootrechten, discrediet van instanties en gaat u maar door.
Maar wat blijkt. Global warming fanaten en CO2 oplichters hebben waarschijnlijk helemaal geen gelijk met hun verhalen over de opwarming van de aarde. Metingen hebben uitgewezen dat wereldwijd de temperatuur sinds 1997 niet meer toeneemt maar dat die zelfs al afneemt. Er zou een kleine ijstijd aankomen met mislukte oogsten en gerelateerde ziektes, meer ijs aan de polen en zo voorts.

En ik raak dan ook een beetje in de war als ik bepaalde berichten in de pers zie.
  • De opwarming van de aarde gaat overduidelijk door.
  • De opwarming van de aarde is al 16 jaar geleden gestopt.
  • Vissen in de zee worden kleiner door de opwarming van het water.
  • De aarde wordt juist kouder.
 Nu zijn er de laatste jaren steeds vaker wetenschappers door de mand gevallen. Hun onderzoeken bleken niet altijd even betrouwbaar. Er was sprake van plagiaat, interpretatiefouten van de gegevens, verzonnen onderzoeksdata, naar zich toe geschreven bewijzen en andere malversaties. Uit ijdelheid, als grap, met het oog op positieverbetering, internationale faam en financieel gewin werden we in een aantal gevallen door onze wetenschappelijke elite bij de neus genomen. En dit was kennelijk ook het geval in de kwestie van de klimaatverandering.
Ik vind het hemeltergend dat mensen in de meest verantwoordelijke posities zoals politici, regeringsleiders, financiële topfunctionarissen en dus ook wetenschappers ons voorliegen.
Toen in september het nieuwe visserijseizoen in Turkije geopend zou worden werd een maatregel afgekondigd waarmee de maat van te vangen vis veranderd werd. Afhankelijk van de soort moeten vissen enkele centimeters langer zijn dan in het verleden om aan die gestelde maat te voldoen.
En daar begreep ik niets van. Het leek niet logisch. Als de vis namelijk kleiner wordt en je alleen maar grotere vissen mag vangen kan je de Turkse visserijvloot wel opdoeken.
Hoe moet ik een dergelijke overheidsmaatregel nu interpreteren?
Was dit om meer vis de gelegenheid te geven volwassen te worden en voor nageslacht te kunnen zorgen zoals wel vaker gebeurt middels internationale visserijverdragen?
Of moet men uit de vier hierboven genoemde artikelen eigenlijk concluderen dat de zee helemaal niet warmer wordt maar eerder kouder. En dat daarmee de vis ook niet kleiner wordt maar eerder groter wellicht.
Zou het misschien kunnen dat Turkse zeebiologen alvast anticiperen op de gegevens of zouden deze wetenschappers bij hun adviezen aan de regering een creatieve verwerking van de data toegepast hebben?
Of zou het heel misschien toch nog anders in elkaar zitten?

maandag 29 oktober 2012

Overbevolking

Vroeger kwam ik vaak en graag in de werkplaats van Hendrik. Hij was timmerman die om gezondheidsredenen rustig aan moest doen en geen grote karweien meer aan kon pakken.
Maar als kleine zelfstandige en onvoldoende verzekerd moest hij met zijn gezin rond zien te komen van een heel miniem inkomen. Hendrik wilde zijn werkplaats en houtbewerkingmachines niet verkopen. Zover was hij nog niet. En trouwens je wist maar nooit. Misschien wilde zijn zoon toch nog de boel overnemen?
Hij woonde in een tamelijk katholiek dorp terwijl hij zelf in het geheel niet gelovig was. Op een dag kwam zijn bejaarde buurman zijn werkplaats binnen. Of hij diens crucifix kon repareren want Jezus was namelijk van zijn kruis gevallen.
Vanzelfsprekend repareerde Hendrik met een beetje houtlijm en een schroefje buurmans houvast.
Maar tijdens deze werkzaamheden ging Hendrik een licht op. Dat was een idee. Kruisbeelden maken. Hij kon dan gewoon achter zijn machines blijven zitten in zijn bewielde bureaustoel om zonder extreme inspanningen zijn werk te doen. Dat ging hij proberen.
Als eerste vervaardigde hij een paar kruisbeelden voor die andere richting, kaal en zonder Jezus' corpus. Hij experimenteerde verder en had al snel redelijk succes en afnemers. Hij breidde zijn assortiment uit en ikonen, hangers, bijbelsteunen, heiligenbeeld kastjes, bidstoeltjes, paginaklemmen en andere christelijke parafernalia verlieten na enige tijd in flinke aantallen zijn werkplaats.

In veel West-Europese landen, maar ook in moslimlanden of Oost-Azië zijn er modehuizen of confectiebedrijven die een speciale kledinglijn voor moslima's hebben. Er zijn winkels met islamitische kleding voor vrouwen, mannen en kinderen. Nergens ter wereld zijn abaya's, kaftans, niqabs, jelleba's, hijaabs of kufi's meer uit het straatbeeld weg te denken. Ook speciale sportkleding en zwempakken voor moslima's vinden gretige afname.
Toen ik in een bijlage van een grote Turkse krant de woorden: islamitische fiets zag staan zag ik dan ook meteen een Chinese fietsenfabriek voor me waar fietsen gemaakt werden met een Arabisch logo op de stang. Maar handel is tenslotte handel en die gaat meestal aan religies voorbij.

Maar neen, dit was iets heel anders. Echt schokkend nieuws. Professor Alparslan Açıkgenç, hoofd van het sociaal wetenschappelijk instituut van de Yıldız Universiteit in Istanbul, zou tijdens een bijeenkomst verklaard hebben dat een "islamitische fiets" om de mensheid te helpen en God te dienen, mogelijk moest zijn. Een islamitische technologie (?) zou ontwikkeld moeten worden.
Een collega professor uit Gaziantep meende dat de verf van een normale fiets schadelijk is voor de mens en dus zeker niet islamitisch kon zijn.
En nog een ander sprak over de gevaren van andere dingen zoals nylon tapijten die met hun elektrische lading vooral schade aan de gezondheid van kinderen zouden toebrengen.
En de voorzitter van Food Initiatve Association (een soort vereniging van voedselproducenten) benadrukte dat genetisch gemodificeerd voedsel de mens onvruchtbaar maakt en dus zeker ook niet islamitisch kan zijn. Volgens hem was de toestand alarmerend. De moderne technologie heeft ervoor gezorgd dat nu al 35% van alle paren in Turkije met een kinderwens een vruchtbaarheidsbevorderende behandeling ondergaan.
En tegen 2050 zal, als er niets aan de productieprocessen verandert, 95% van de mensen niet meer in staat zijn zich op natuurlijke wijze voort te planten.
Vroege 1 april?

zaterdag 27 oktober 2012

Blauwzuur

In de buurt van Bodrum werd een nieuw particulier ziekenhuis geopend. De afgelopen jaren was dat al aangekondigd en overal verscheen alvast de naam: Acıbadem. Gewoon een Turkse naam zou je zeggen.
Toen ik de naam voor het eerst zag moest ik aan de enkele jaren geleden overleden Lia Dorana denken. Zij was comedienne, cabarettiere, zangeres en actrice. Ik kende haar als de dochter Liesbeth van de familie Doorsnee uit het hoorspel: In Holland staat een huis. Ze speelde en ze zong. Geen groot zangeres en haar liederen hadden meer iets weg van cabaret dan van serieuze chansons. In de vijftiger jaren van de vorige eeuw kon ik regelmatig een lied van haar, vertolkt door mijn vader, beluisteren.

Ik ben Ali
Cyaankali
De gevaarlijke vrouw van Rotterdam
Kijk ik is fijn gaan
Op de Lijnbaan
Zet ik iedereen in vuur en vlam


Een lied met tekst, net als het hoorspel, van Annie M.G. Schmidt. Ali vemoordde haar geliefden met een vergiftigd kopje thee. En volgens mijn vader deed ze dat met cyaankali. En cyaankali werd gehaald uit bittere amandelen (acıbadem).
Acıbadem is de naam van een keten van privéziekenhuizen met voornamelijk vestigingen in het rijke westelijke en zuidelijke gedeelte van Turkije. Met een 16-tal ziekenhuizen en een 9-tal klinieken is hier sprake van een enorm bedrijf. Grote borden met de naam langs de wegen, artikelen in de kranten, interviews met artsen en reclame op tv. Publiciteit en marketing zijn goed verzorgd.
Een bezoek aan de nieuwe vestiging loont zeker de moeite. Het gebouw is heel toegankelijk en men wordt er tijdens een oriënterend gesprek uitermate vriendelijk ontvangen. De inrichting en uitrusting is het modernste van het modernste. Men ontvangt uitgebreide informatie en bij het verlaten gaat men met een dik pakket zeer luxueus uitgevoerde, glossy, fancy boekjes en tijdschriften de deur weer uit. Alles in het Engels om toeristen en expats tegemoet te komen.
Maar alles heeft zijn prijs en de kosten van behandelingen liggen aanmerkelijk hoger dan in de andere privé- of staatsziekenhuizen.
Wel vreemd dat de toegangsweg een rare helling heeft en een verkeersdrempel hetgeen voor ziekenwagens en de daarin vervoerde patiënten een beetje lastig is.

Ik denk enigszins genuanceerder over bittere amandelen dan destijds. Er schijnen zelfs in de natuurgeneeskunde kankertherapieën te bestaan die het eten van bittere amandelen aanbevelen. En ook worden ze gebruikt als smaakmaker in fijn gebak en in likeuren.
Maar toch, cyaankali blijft wel een extreem dodelijk gif.

Niet alleen vanwege de prijzen maar vooral ook vanwege de voor mij enigszins ongemakkelijk lading van het woord zou ik me toch nog wel een keer bedenken, mits ik daar dan toe in de gelegenheid zou zijn, in een dergelijk ziekenhuis een behandeling of een slaapplaats te zoeken.
Ik zou er niet met een gerust gevoel mijn medicijnen innemen.

dinsdag 23 oktober 2012

Schatgraven

Mohammadou liep met de mijndetector aan een lange steel voor zich uit door het noordelijk grensgebied tussen Turkije en Griekenland. Het apparaat heen en weer bewegend zoals hij op tv de Turkse militairen had zien doen in het zuidoosten van het land op zoek naar bermbommen.
Hij was enkele weken geleden met een handelsdelegatie uit Kameroen gekomen. Sinds de Turkse regering besloten heeft de visumregeling voor meer dan zestig landen aanmerkelijk te versoepelen, komen grote aantallen bezoekers naar het land. Heel veel toeristen en heel veel handelsmissies. En daar was het Turkije nou precies om te doen geweest. Toerisme en economie stimuleren. Nodig als je een grote economische macht denkt te kunnen worden.
Maar de nieuwe visumregeling zorgde er ook voor dat er nu veel mensen Turkije binnenkomen die absoluut niet van plan zijn hun retourticket te zullen gaan gebruiken. Nee, er zitten veel gelukszoekers bij die om wat voor reden dan ook hun weg willen vervolgen naar Europa. En allemaal kennen ze de verhalen van landgenoten die dezelfde weg bewandeld hebben, zich door louche mensensmokkelaars de grens hebben laten overbrengen en die vervolgens een succesrijk bestaan in Europa zouden hebben opgebouwd.
Het binnenkomen mag dan vrij eenvoudig zijn. Je hoeft niet de grens illegaal te passeren, je hoeft geen gevaarlijke overtocht met een gammel scheepje te maken, je hoeft niet meer door de met mijnenvelden volgelegde grensgebieden. Je kan gewoon met het vliegtuig binnenkomen. Maar dan verder. Als levende smokkelwaar opgesloten in een container op de aanhanger van een vrachtwagen.
Of voor veel geld op een veel te volgepakt scheepje naar een van de Griekse eilanden of richting Italië met de belofte dat je daar heel gemakkelijk weer verder kunt komen.

Mohammadou had zijn eigen plan getrokken. In Istanbul kocht hij in een soort dumpshop een voor het leger "afgekeurde" mijndetector. Even geprobeerd en het apparaat bleek te werken. Hij maakte een deal met de verkoper die hem met de auto tot dichtbij de grens zou brengen. Daar zou hij zich verstoppen tot de schemer zou invallen. Vanwege zijn huidskleur zou hij overdag veel te veel opvallen.
Aan de grens tussen Griekenland en Turkije hebben de Grieken in het verleden grote mijnenvelden aangelegd om te voorkomen dat de Turken gemakkelijk binnen zouden kunnen vallen. Om ongelukken te voorkomen voor burgers zijn de gebieden met borden duidelijk aangegeven. Veel illegale gasten zijn daar bij ontploffingen omgekomen.
De Griekse regering had in 2003/4 het verdrag van Ottawa, waarin het verbod op gebruik, productie en opslag van landmijnen, ondertekend en geratificeerd. Daarbij hadden ze de belofte gedaan alle mijnenvelden voor eind 2011 op te ruimen. Dus eigenlijk zou Mahammadou nu, zomer 2012, zijn detector niet nodig moeten hebben.

Mohammadou had een zware deken over de prikkeldraadversperring gegooid . Hij was erover geklommen en zwaaiend met zijn detector doorkruiste hij zonder problemen het aangegeven mijnenveld. Toen hij er ruim voorbij meende te zijn stopte hij. Hij viel op zijn knieën en kuste zijn detector.
Hij zou het apparaat ergens verbergen maar hij wilde nog een keer het signaal, dat zijn leven had beschermd, horen. Hij vond een metalen hek van een weiland en hij hield de detector ertegen. Er gebeurde niets. Hij was verbijsterd en moest even gaan zitten. Kennelijk was het "afgekeurde" ding werkelijk afgekeurd.

P.S. "Gouden Dageraad", de extreemrechtse, neonazistische partij in Griekenland die bij de laatste parlementsverkiezingen 7% van de stemmen kreeg, wil de hele grens tussen Griekenland en Turkije om binnendringers te weren afgrendelen middels mijnenvelden.
Of zouden ze er misschien gewoon nog liggen?

zondag 21 oktober 2012

Vijf maanden vrij

Nog een paar dagen en dan zou het weer zo ver zijn. Dan zou er eindelijk een eind komen aan de jaarlijkse zomerbouwstop die door de overheid in een aantal toeristische gebieden van Turkije ieder jaar aan bouwers of aannemers wordt opgelegd. Van 15 mei tot 15 oktober liggen grote bouwactiviteiten, behalve dan de infrastructurele werkzaamheden van de overheid zelf, stil.
Maar dan plotseling zullen grote rupsgraafmachines, bulldozers, shovels, hydraulische hamers, enorme vrachtwagens, grijpers, betonpompen met enorme giek en meer zwaar materieel uit hun holen komen. Het zal dan weer gedaan zijn met de rust en van alle kanten komen de geluiden van de grootschalige bouwaanpak dan op je af.
Plotseling zullen de bouwplaatsen weer bevolkt worden door grote groepen, al dan niet gehelmde, bouwvakkers, die op hun kans hebben gewacht en nu met groot enthousiasme aan de slag zullen gaan.

Begin oktober zie je het al aankomen. Er lijkt dan een soort bouwkoorts te ontstaan. Men kan niet wachten. Op oude en nieuwe bouwplaatsen lopen hier en daar wat mannen rond om de boel een beetje schoon te maken, om percelen uit te meten en om allerlei andere voorbereidingen te treffen. Op een aantal plaatsen wordt stiekem al wat gegraven of geëgaliseerd. En zo lang niemand van de omwonenden zich bij de autoriteiten beklaagt gaan ze lekker door zodat ze op 15 oktober meteen met het grote werk kunnen beginnen. Men wil geen uur meer verspillen.

In de oudheid kende men het beton al. De Egyptenaren en Grieken pasten het toe en de Romeinen gebruikten het bij de bouw van bruggen en aquaducten, ook in Turkije. Cement werd nog niet gebruikt maar met een ander bindmiddel, kalk of klei lukte het ook.
Daarna is het gebruik van beton voor eeuwenlang verdwenen. Pas in de tweede helft van de 18e eeuw werd het herontdekt en na ongeveer 1850, toen cement op de markt kwam, werd het geïntroduceerd in de bouw en begon de niet meer te stuiten opmars van het "moderne" beton.
Niet veel later werd het gewapend beton bedacht waarbij stalen staven (beton ijzer) in beton verzonken worden om trek- en drukkrachten bij overspanningen kunnen reguleren. Het was een Franse vinding: beton armé.
Ruim honderd jaar geleden werd deze bouwtechniek door de Franse architect Hennebique voor het eerst in Turkije toegepast. Het beton was terug in Turkije. In de wijk Eminönü in Istanbul staan nog enkele gebouwen die in de jaren 1902 tot 1912 door Hennebique werden ontworpen en gebouwd. En nu kan je je niet meer voorstellen dat er in Turkije gebouwd zou worden zonder gewapend beton (betonarme) toe te passen. Metselstenen worden nauwelijks gebruikt en vrijwel nooit voor woningen, kantoren of andere gebouwen. Hooguit voor een siermuurtje of een randje in het beton zie je ze nog wel eens een enkele keer. Nee, eigenlijk alleen beton en de betonwagens rijden af en aan.
En jazeker. Op de ochtend van 15 oktober was het inderdaad weer zo ver. Schuin tegenover ons huis ligt nog een stukje grond braak. En de afgelopen maanden had ik af en toe al eens wat mannen uit grote vierwielaangedreven auto's zien stappen om een kijkje te nemen. Daarna hebben ze een aantal voorbereidende werkzaamheden laten verrichten en op maandagochtend 15 oktober om 9.00 uur reed de eerste zelfrijdende betonpomp gevolgd door een betonwagen het bouwterrein op.

Heerlijk. Eindelijk weer wat leven in de b(r)ouwerij.

woensdag 17 oktober 2012

Nog even doorgaan

De discussie over het verhogen van de pensioengerechtigde leeftijd heb ik absoluut nooit kunnen begrijpen. Laat ik nu altijd gedacht hebben dat het hebben en houden van een uitstekende gezondheidszorg en sociaal stelsel er op gericht was om er voor te zorgen dat mensen gezonder konden blijven en ouder konden worden zodat ze na gedane arbeid konden genieten van hun verdiende rust. Nee ouwetjes, jullie blijven veel te gezond en jullie worden veel te oud. Dat kunnen we niet meer betalen en dus, als straf, worden bepaalde medische ingrepen bij ouderen niet meer vergoed en wordt de pensioengerechtigde leeftijd verhoogd.
Over dit onderwerp is bij beleidsmakers in heel Europa een soort gekte ontstaan die zeer besmettelijk werkt. En eerlijk is eerlijk. Ik begrijp het gewoon niet. Ik vermoed dat het aan mijn opvoeding en opleiding ligt maar ik snap het echt niet. Ja, dat is goed te merken kan je dan zeggen. OK maar er is tot nog toe niemand geweest die mij de logica van de genoemde maatregelen heeft kunnen doen inzien.
De werkloosheid in alle landen van Europa is de laatste jaren in hoog tempo toegenomen. De Nederlandse regering is er bij de publicatie van nieuwe cijfers als de kippen bij om aan te geven dat ze het in vergelijking met landen als Spanje en Griekenland toch wel fantastisch hebben gedaan. Ja als je 6% afzet tegen 25% is dat een enorm verschil. Maar het aantal werklozen groeit gestaag. De jeugdwerkloosheid in Nederland komt trouwens al boven de 12%.
En wat doet men dan in heel veel landen? Juist de pensioengerechtigde leeftijd verhogen. Een paar jaartjes erbij, stapje voor stapje of iets rigoureuzer. Logisch? Het mag zo lijken omdat daarmee meer premies en belastingen afgedragen zouden worden en de productiviteit zou toenemen. Maar in eerste instantie zal toch het effect zijn dat vooral de jeugdwerkloosheid toe zal nemen. De oudjes moeten langer doorbuffelen, de anderen kunnen niet doorschuiven en de jongeren komen dus niet aan de bak. Meer uitkeringen dus.
Als er voldoende arbeidsplaatsen zijn zou de maatregel misschien een bijdrage kunnen zijn aan het oplossen van de financiële problemen waar de landen in verkeren. Maar er is geen werk. En ligt daar nou niet juist de crux? Ik denk niet dat we erg optimistisch moeten zijn over terugdringen van de werkloosheid in de komende jaren. Het zal moeilijk worden om voor meer werkgelegenheid te zorgen. Maar dat zou toch de juiste volgorde zijn?

Ook hier in Turkije gaan er stemmen op de pensioengerechtigde leeftijd te verhogen. De gekte slaat over. Het Turkse pensioenstelsel is totaal verschillend met dat van de meeste Europese landen. En de hele sociale zekerheid is heel anders georganiseerd. Doordat veel mensen al heel vroeg met pensioen kunnen is er een stelsel ontstaan dat zichzelf niet meer dekt. Het zorgt voor instabiliteit van de economie. En dat zorgt vooral voor de noodzaak tot veranderingen.

Mijn buurman is trouwens zeer tevreden met zijn pensioenregeling. Hij heeft 25 jaar bij een bank gewerkt en ging toen een aantal jaren geleden met pensioen. Hij is nu 55 jaar. Hij heeft een eigen huisje. Zijn pensioen bedraagt ongeveer 1200TL per maand. Niet hoog. Af en toe werkt hij er een paar dagen bij als los arbeider. Zwart natuurlijk.
Zijn vrouw werkt halve dagen in de huishouding. Ook zwart natuurlijk. Zijn kinderen zijn de deur uit. Een deel van zijn tijd brengt hij met vrienden rokend en theedrinkend door in het theehuis.
Hij heeft een motorbootje en als het weer het toelaat gaat hij regelmatig een dagje de zee op om een maaltje vis te verschalken.
Op veranderingen, of die nu door Europa komen of door noodzakelijke wijzigingen in het sociaal verzekeringsstelsel, zit hij niet te wachten.

zaterdag 13 oktober 2012

Goed tegen de beestjes

Mensen doen graag af en toe iets wat eigenlijk niet mag, wat niet door de beugel kan of wat eenvoudigweg verboden is.
Een beetje sjoemelen met de belastingaangifte, een beetje extra declareren bij je baas, een beetje te hard rijden met je auto, en zo heeft iedereen zijn eigen on-deugd wel.
Is dat nou denken dat je even zelf de baas bent? Is dat een soort vrijheidsbeleving? Wil men de autoriteiten een keertje dwarszitten? Is dat burgerlijke ongehoorzaamheid? Lekker toch?
Zo zijn er in bijna alle landen van de wereld wel mensen die lekker stiekem hun eigen sterke drank maken. In heel veel landen is die huisvlijt, die hobby tegenwoordig namelijk verboden.
Het zou een gevaar voor de volksgezondheid kunnen zijn (vergiftigingen en ongelukken waarbij doden vallen). Of er zou brand kunnen ontstaan of de boel zou kunnen ontploffen. En drank zou daardoor veel te gemakkelijk voor iedereen beschikbaar zijn.
Maar hoogstwaarschijnlijk gaat het de overheid maar om één ding. En dat is het innen van belastinginkomsten, de accijnzen. Iedere druppel drank moet zwaar betaald worden. In veel landen mag je nog wel zelf wijn of bier maken maar voor het zwaardere werk moet je een vergunning hebben. Een goedgekeurde, aan allerlei eisen voldoende, installatie heb je nodig. Je dient een zeer gedetailleerde administratie bij te houden. En de belastinginspecteur zal zeer regelmatig bij je op de stoep staan.
Nou, op die manier is er geen lol aan. Je begint er zo niet eens aan.
Je mag wel je eigen aardappelen en groenten verbouwen. Je mag zelfs je eigen brood bakken en je maaltijden koken, maar drank voor eigen gebruik maken is in de meeste landen niet toegestaan.
Een aantal landen zijn vermaard en berucht om hun thuisgestookte drankjes. Mij schieten dan als eerste Rusland en Tsjechië met respectievelijk wodka en slivovitsj te binnen. Maar er zijn veel meer landen waar het stoken een veel beoefende thuissport is. Schotland, Ierland, Kroatië, Armenië, Zuid-Afrika, Griekenland, Spanje, VS, ja eigenlijk overal.
De inkomsten voor de overheid met deze accijnzen zijn zo hoog dat er vanzelfsprekend mensen zijn die daar wel iets in zien. Het procedé is heel eenvoudig en grote investeringen zijn niet nodig en er liggen enorme verdiensten in het verschiet. En dan wordt menig stoker inhalig en gebeuren er ongelukken omdat de goedkoopste grondstoffen en materialen gebruikt worden om de winsten te verhogen.
En jaarlijks vallen er dan ook heel veel slachtoffers. Meestal is dat een gevolg van de consumptie van in werkplaatsen gefabriceerde drank in horecagelegenheden. En dan komen criminele organisaties als de maffia in beeld.
In Turkije worden jaarlijks grote hoeveelheden illegale drank (meestal trouwens in originele flessen met speciale sluiting en voorzien van banderol) opgespoord. Werkplaatsen worden gesloten. Installaties worden vernietigd. Voorraden worden verbrand. Maar het is het topje van de ijsberg en omdat de belasting op sterke drank de laatste jaren zo enorm gestegen is in Turkije blijft de activiteit voor counterfeiters aantrekkelijk.
En de speciale opsporingseenheden die op drank en andere piraterij jagen kunnen het niet bijhouden.

De allerbekendste illegaal gestookte sterke drank is de Amerikaanse moonshine. De naam klinkt vriendelijk in je oren. En toen ik vorige week met volle maan op ons dakterras zat met een versnapering in mijn hand moest ik hier als vanzelf aan denken.

Amerikaanse toeristen raken nog wel eens in verwarring als ze in Bodrum komen en in het Moonshine Apart Hotel blijken te verblijven.

maandag 8 oktober 2012

Het licht gezien

Het is slecht gesteld met de verkeersdiscipline in Turkije. Het verkeer voltrekt zich op z'n zachtst gezegd nogal chaotisch. En niet alleen buitenlanders die anders gewend zijn ervaren dat. Ook veel Turken zijn dezelfde mening toegedaan.
Aan verkeersopvoeding wordt op school nauwelijks aandacht besteed, op veel wegen ontbreken verkeersborden, wegmarkeringen zijn uitermate slecht verzorgd, men kent de verkeersregels niet of men houdt zich er niet aan.
Turkije is een land waar wat betreft verkeersveiligheid nog genoeg te verbeteren valt. Het land heeft met ongeveer 5.000 dodelijke verkeersslachtoffers per jaar een hoge positie op de wereldranglijst van gevaarlijkste landen voor verkeersdeelnemers.

Je komt aan op het vliegveld van Milas bv. Je neemt een taxi naar je vakantiebestemming. Een uitermate behulpzame, vriendelijke chauffeur laadt je bagage in. Vanaf het moment dat hij van de standplaats vertrekt verbaas je je over zijn rijgedrag. Hij claxonneert omdat er een voetganger over de oversteekplaats loopt, hij geeft flink gas en je hebt al snel door dat hij zich niets aantrekt van een of andere snelheidslimiet, hij haalt een keertje rechts in en bij een stoplicht schiet hij door rood.
Of je neemt de bus van het bedrijf dat de transfer verzorgt. De chauffeur rijdt onverantwoord hard, hij stopt op de gekste plaatsen die daar niet voor bestemd zijn, hij duwt bijna een kleine personenauto van de weg.
Gechargeerd? Was het maar waar.
Als er vaker ongelukken zouden gebeuren zou dat niet verwonderlijk zijn.
Je kan schitterende foto's maken van verkeerssituaties die in de thuislanden met gretige oogjes en verbaasde uitroepen zullen worden bekeken.
Een paar koeien los in een open laadbak van een vrachtwagentje. Vader, moeder, twee kinderen en de hond op een brommer. Een man met een ladder dwars op de voetenplank van een scooter. Een auto op een vrachtwagen op een grote vrachtwagen. Een hoog opgeladen vrachtwagen die in de bocht bijna omslaat. Een schaapskudde die de snelweg oversteekt. Verkeerslichten die groen geel en rood tegelijk knipperen. Auto's die op gescheiden rijbanen tegen het verkeer in rijden.
De regels zijn er kennelijk om je niet aan te houden. Op overtredingen staan boetes maar die worden niet vaak en zeker niet consequent uitgedeeld.
Enige tijd terug stond ik op iemand te wachten op een parkeerstrook langs een doorgaande weg. Ik had goed zicht op verkeerslichten op enkele tientallen meters afstand. 's Avonds en het was al redelijk donker, de straatverlichting brandde.
Er reed een auto voorbij zonder verlichting. Kapot? Of vergeten? Dat kon ik natuurlijk niet zien. Er volgde een auto waarvan de achterlichten niet brandden en ik besloot eens te kijken of er meer mankementen waren.
Ja dus. Geen remlichten, geen achterlichten, één achterlicht, één voorlicht, geen rood glas achter, constant brandende remlichten en meer . Van de 10 voertuigen was bij 7 de verlichting niet OK. Het schijnt iets beter te worden de laatste tijd omdat het aantal heel oude auto's langzaam maar zeker minder wordt. Het autopark verjongt door nieuwe financieringsmogelijkheden bij aankoop van een nieuwe auto.
En een fiets met verlichting bestaat niet. Nou, bestaat niet is niet waar. Maar nagenoeg niet klopt wel. Een fiets met koplamp, achterlicht en dynamo is vrijwel nergens te koop. Het zit er gewoon niet op.
Je went er aan zal ik maar zeggen. Ook als buitenlander wen je er aan en pas je je uiteraard aan. Maar afgelopen week maakte ik toch weer iets ongehoords mee. In 10 jaar Turkije had ik dus nog geen fiets met verlichting gezien tot vorige woensdag dan. Ik liep 's avonds in het schemerlicht naar de winkel op de hoek en bij het oversteken werd ik bijna geraakt door een fietser. Een fietser met batterijverlichting op zijn fiets. Ongeveer het formaat en de kracht van een kerstboomlampje, maar wel verlichting.
Het gaat de goede kant op met Turkije.

donderdag 4 oktober 2012

Olifanten in Turkije (3)

In aflevering 1 en 2 heb ik al een paar mogelijkheden geopperd om de vraag hoe we "Olifanten in Turkije" kunnen verklaren te beantwoorden. Maar er zijn nog andere opties.

Staatshoofden van alle landen bieden hun gastheer tijdens een staatsbezoek elders altijd een geschenk aan. Die geschenken worden met zorg uitgekozen. Waarschijnlijk wordt daar een speciale functionaris voor aangesteld. De geschenken moeten de goede sfeer bevorderen. Het kweken van "goodwill" bij een collega staatshoofd is net als in het bedrijfsleven voor de goede (economische) betrekkingen tussen de twee betreffende landen van groot belang.

Ter gelegenheid van de verjaardag van 400 jaar diplomatieke betrekkingen tussen Nederland en Turkije bracht koningin Beatrix der Nederlanden in juni 2012 een tegenbezoek aan president Abdullah Gül van Turkije.
Ik vermoed dat Beatrix als geschenk iets leuks Delftsblauwerigs heeft meegenomen. Of dat soort geschenken in de opslagloodsen van de staat verdwijnen of dat de president er thuis van mag genieten tijdens zijn ambtsperiode weet ik niet. Volgens mij houdt Abdullah Gül trouwens niet zo heel erg van een Delftsblauwe bloemenpiramide.
Ik ben twee keer in het museum van het Top Kapı paleis geweest. Het is afgeladen met giften en gaven verzameld door de Osmaanse sultans en hun familieleden door de eeuwen heen. Meubelstukken, sieraden, huisraad, uurwerken, versierd aardewerk, kledingstukken, goud en juwelen om maar eens iets te noemen. Het is (bijna) alles goud wat er blinkt.

Maar het kan ook heel anders.
Osman II was pas 14 jaar oud toen hij sultan van het Osmaanse Rijk werd. Zijn sultanaat duurde slechts 4 jaar van 1618 tot 1622 toen hij door verwurging om het leven kwam. Hij had in zijn korte regeerperiode al aanzienlijke successen geboekt.
Hij was er in geslaagd de oostgrens veilig te stellen door een vredesverdrag met Perzië te ondertekenen. Daar was de dynastie van de Salawiden aan de macht. En hun sjah Abbas I de Grote zond in september 1619 een gezant naar het hof van Osman II om de banden na het bereiken van de vrede te verstevigen.
En zoals te doen gebruikelijk kwam de gezant niet met lege handen. Behalve een grote hoeveelheid zijde bracht hij namelijk ook 4 olifanten mee als geschenk voor de sultan.
De olifant, het symbool voor o.a. geluk, een lang leven, wijsheid, kracht, trouw en waardigheid zou naar verwachting van de sjah een positieve uitwerking hebben op de relatie tussen de twee landen. Natuurlijk werden de geschenken hoffelijk aanvaard. Maar wat moet je met 4 olifanten?

Van de olifanten heb ik in het Top Kapı Museum geen sporen teruggevonden. Geen vermelding of afbeelding. En ik vroeg me af wat er met de dieren gebeurd was. Zelfs een paraplubak, zoals Europese jagers nog wel eens van een deel van hun trofee lieten maken, vond ik niet terug.
Wist men er raad mee? Werden ze gehuisvest in het Gülhane Park aansluitend aan het Top Kapı paleis? Ging de sultan af en toe even naar zijn cadeaus kijken? Namen ze een belangrijke plaats in?
Turken zijn voor het merendeel soennitische moslims. De dieren zullen niet zijn opgegeten aangezien volgens de soennitische scholen van de islam olifantenvlees haram, onrein is en niet gegeten mag worden.
Komt hier de belangstelling voor olifanten dan misschien vandaan?

Een Turkse kennis had een heel andere verklaring voor de olifanten in Turkije.
"Ach," zei Kerem, "je zoekt er veel te veel achter. Jaren geleden kocht een Turkse importeur een container fietsen in China. Als bijproduct, om de container vol te maken, kwam er een partijtje houten olifanten mee. De handel verliep uitstekend en sindsdien......."

woensdag 3 oktober 2012

Olifanten in Turkije (2)

Behalve het reeds eerder genoemde: krijgsolifanten, zijn er natuurlijk meer aanwijzingen waaruit het verband en de aanwezigheid van olifanten in de Turkse samenleving verklaard zou kunnen worden.

Uit de Koran:
Soera 105 De Olifant (Al-Fiel)
105.1. Hebt ge niet vernomen hoe uw Heer de bezitters der olifanten behandelde?
105.2. Heeft Hij hun plannen niet teniet gedaan?
105.3. Zond Hij geen zwermen vogels op hen neer?
105.4. En wierpen deze klompen klei?
105.5. Dat hen maakte als fijn gekauwd (door het vee) stro?

Abraha, een Christenvorst uit Jemen, hield een veldtocht naar Mekka om de Ka'aba, het huis van Allah, te vernietigen.
De Ka'aba is het bekende kubusvormige gebouw dat volgens de traditionele Islamitische visie door Adam gebouwd zou zijn en na een verwoesting herbouwd door Ibrahim en zijn zoon Ismael. Tegenwoordig ligt het gebouw binnen de moskee van Mekka en is het richtpunt van alle gelovige Islamieten tijdens hun gebeden.
Abraha ging met een leger en 13 olifanten op weg maar slaagde niet in zijn opzet. De door de vogels afgeworpen klompen klei zorgden voor ernstige verwondingen bij de soldaten en de begeleiders van de olifanten. Met als gevolg dat ze verslagen werden en de Ka'aba behouden bleef.
Volgens de overleveringen zou dit gebeurd zijn in het geboortejaar van Mohammad in 571. Bekend als: het jaar van de olifant.
Volgens onderzoekers zou de Koran ongeveer uit het jaar 640 kunnen stammen.

Waar de Turken oorspronkelijk vandaan komen is niet zo heel belangrijk in dit verband. Men is het er in ieder geval wel over eens dat ze uit Centraal Azië, Buiten-Mongolië, kwamen. Volksverhuizingen hebben plaatsgevonden zo lang de mens bestaat. Ieder mens heeft m.i. het recht daar te wonen waar hij of zij dat wil. En zo trokken er dus grote groepen mensen vanaf de zevende eeuw vanuit Centraal Azië richting het westen. Veel van deze verhuizers kwamen terecht in het land dat we nu Iran noemen.
De bekendste bevolkingsgroep die uit het oosten kwam is die van de seltsjoeken. De seltsjoeken drongen steeds verder op en veroverden Perzië en namen Bagdad in. Daar vestigden ze aanvankelijk hun heerschappij en hun dynastie. De tweede sultan van de dynastie met de bijnaam Alp Arslan (moedige leeuw) bekeerde zich tot de islam.
Later veroverde hij Turkije in zijn strijd tegen de Byzantijnen (1071) en bracht daarmee de islam naar Turkije. Pas in 1923 werd als gevolg van de hervormingen in het land de islam als staatsgodsdienst afgeschaft.
Officieel behoort nog wel ongeveer 95% van de Turkse bevolking tot de islam.
Maar of daarmee ook de Soera 105 voor iedereen toegankelijk was is nog maar de vraag. Maar het zal voor iedereen duidelijk zijn dat het jaar van de olifant wel een van de belangrijkste jaren uit de geschiedenis van de mensheid is.

Wordt vervolgd.

maandag 1 oktober 2012

Olifanten in Turkije (1)

Sinds kort was hij "in analyse" zoals ze dat noemden. Vandaag had hij weer een afspraak met zijn psychotherapeut. Een "vrije" associatie sessie stond er op het programma, dacht hij. Hij wist wel wat zo iets inhield en hij zou het lijdzaam ondergaan. Hij had er weinig fiducie in. Trouwens, de hele behandeling stond hem tegen en hij zag de zin er niet van in. Maar zijn huisarts had hem overgehaald en hij zou nog even volhouden.

Zon - warm
Warm - bruin
Bruin - zomer
Zomer - vakantie
Vakantie - Turkije
Turkije - olifanten
Hé, dacht de therapeut, die ken ik nog niet.
Olifanten - dik
Dik - .....

Enkele maanden daarvoor had de man een sightseeing tour naar Turkije gemaakt. Hij was op de geijkte plaatsen geweest en had een groot aantal populaire attracties bezocht.
Tijdens zijn eerste bezoekje aan een bazaar waar ook veel souvenirs werden aangeboden stootte hij nogal pijnlijk zijn hoofd tegen een aan een van de kraampjes opgehangen houten olifant. Daarna lette hij er onwillekeurig op overhangende olifanten en in alle giftshops, op alle bazaars en bij heel veel strandkraampjes zag hij ze. Een enkele keer droomde hij zelfs over olifanten.
Turkije en olifanten? Hij zag het verband niet en in Istanbul vroeg hij aan een van de kooplui waarom hij die beeldjes verkocht.
"Niks bijzonders. De olifant brengt geluk en voorspelt een lang leven". Een andere verklaring kon de koopman er niet bij geven. Hij had verder geen idee.

Toen mij dit verhaal ter ore kwam moest ik er aan denken dat ik me die vraag ook al enkele malen gesteld had als ik ergens een olifantenaanbod zag. En ik was op een gegeven moment tot de conclusie gekomen dat het eigenlijk zo gek niet was: Turkije en olifanten.
In de Oudheid en tot aan de Middeleeuwen werden bij grote veldslagen en veroveringstochten vaak krijgsolifanten ingezet.
Het bekendste voorbeeld hiervan is de veldtocht van Hannibal, de Carthagees die in zijn strijd tegen de Romeinen vanuit Spanje in 218 v.Chr. over de westelijke Alpen trok en zo Noord-Italië binnenviel. Volgens Griekse en Romeinse geschiedschrijvers uit die tijd werd zijn leger vergezeld van 37 krijgsolifanten.
Maar waarschijnlijk de veldslag waarbij de meeste krijgsolifanten werden ingezet was die tijdens de oorlog tussen Antigonos aan de ene kant en Seleucus e.c. aan de andere kant om de nalatenschap van Alexander de Grote.
De beroemde veldslag vond plaats in 301 v.Chr. In totaal stonden er 475 Indische strijdolifanten tegenover elkaar die letterlijk en figuurlijk een verpletterende indruk hebben moeten maken. Beschermd met een soort leren harnas walsten ze als tanks met een geschutstoren op hun rug alles plat wat op hun weg kwam.
De veldslag vond plaats bij het dorp Ipsus in Phrygië, in West-Anatolië in het huidige Turkije.

Wordt vervolgd.

zaterdag 29 september 2012

De prijs van geitenvlees


  • Verwarm 4 eetlepels olijfolie in een grote braadpan.
  • Bak daarin 2 kg in dobbelsteentjes gesneden geiten(lams)vlees bruin.
  • Laat 4 teentjes heel fijn gesneden knoflook enkele minuten meebakken.
  • Voeg toe: een fles rode wijn en evt. een beetje water; twee theelepels mosterd- koriander- en komijnpoeder van elk.
  • Daarna 250 gram gehalveerde gedroogde olijven en evt. dezelfde hoeveelheid gedroogde abrikozen.
  • Aan de kook brengen.
  • Een uurtje of anderhalf laten stoven.
  • Een beetje zout toevoegen.
Met bulgur en salade niet te versmaden.

In de noordelijke landen van Europa is geit op het menu nooit populair geweest. Het beest werd wel de armelui's koe genoemd en in vroeger eeuwen hielden veel mensen een geit. De geit was goedkoop in onderhoud. Het beest is niet kieskeurig. De melk van deze "melkfles met een sik" was gezond en was tuberculosevrij. De geit stierf namelijk meteen als het beest besmet raakte in tegenstelling tot de koe die de ziekte verdroeg en met haar melk doorgaf.
En als er een bokje geboren werd dan verdween dat natuurlijk wel in de pan. Maar een echte vleesleverancier is de geit nooit geworden.
Het imago dat het vlees stinkt verdwijnt maar niet. Een geitenbok kan verschrikkelijk stinken omdat zijn anatomie dusdanig is dat het beest zijn eigen sik nat pist. Om de rivalen af te schrikken en de vrouwtjes te lokken? Maar aan het vlees merk je dat niet.
In de zuidelijke landen van Europa heeft geitenvlees altijd op de menukaart gestaan voorzien van spectaculair klinkende namen als capretto guisado of cabrito assado no forno of cabri massalé.
Veel verschil in smaak tussen schapen- of geitenlamsvlees bestaat er niet. Maar geit is veel goedkoper dus gerommeld wordt er zeker mee. Het vlees van oudere geiten is duidelijk anders. Het krijgt een zwaardere en scherpere smaak en veel mensen zijn er niet van gediend. Terwijl anderen juist deze "wildsmaak" roemen.
Ook in Turkije wordt in grote delen van het land geit gegeten en in producten verwerkt. Geroosterd op open vuur en met een sausje van yoghurt, komkommer en munt? Hm, niet verkeerd. En kennelijk zijn veel Turken dol op de wildsmaak. In Turkije leven nog wilde geiten. En sommige mensen nemen veel risico om ze te jagen.

In Antalya had een bosarbeider een foto laten maken van zichzelf met zijn buit. Hij had 4 wilde geiten geschoten en wilde zijn trots delen met zijn vrienden op Facebook.
Enige dagen later werd er bij hem thuis aangeklopt en werd zijn huis doorzocht op verdenking van de overtreding van de jachtwet.
In zijn diepvries werd een flinke hoeveelheid geitenvlees gevonden. Maar op zich was dat niet het probleem. In huis bleek namelijk ook een automatisch geweer aanwezig te zijn. En daarvoor had de brave man geen vergunning. Ontkennen had geen zin meer.
Volgens bladzijde 4915 van de jachtwet moest hem een boete opgelegd worden. Vier geiten van elk 12 duizend TL plus een bedrag van 4 duizend Tl als administratiekosten bracht het totaal op 52 duizend TL, ongeveer 23 duizend Euro.
En als er die avond achter het kantoor van de boswachterij een grote barbecueavond blijkt te zijn geweest, zou me dat niet verbazen.

donderdag 27 september 2012

Gouden bergen

Turkije is één van de grootste afnemers van goud ter wereld. Er worden veel sieraden van gemaakt die daarna weer de hele wereld over gaan. Heel veel particulieren kopen goud om zich tegen inflatie in te dekken. Goud in de vorm van munten, voorwerpen en sieraden worden in Turkije nog vaak cadeau gedaan bij feestelijke aangelegenheden als diploma-uitreiking, sportprestatie en niet te vergeten als bruidsschat.
Geschat wordt dat Turkse particulieren ongeveer 5000 ton aan goud in hun bezit hebben. Om een vergelijking te maken, het IMF bezit ongeveer 3500 ton.
Turkse banken mogen sinds kort 25% van hun reserves aanhouden in goud. Dat was eerst 10% en later 20. De banken bieden nu gouddepositorekeningen aan in de hoop dat veel onder het matras bewaard goud ingeleverd zal gaan worden.
En de overheid hoopt hiermee meer goud in omloop te brengen zodat minder goud op de internationale markt gekocht hoeft te worden.

Amerika wordt wel het land van de onbegrensde mogelijkheden genoemd.
Van krantenjongen tot miljonair is een bekende uitspraak. Van bordenwasser tot magnaat. En ga zo maar door. Groeien, groeien, groter, groter. In Amerika is alles groter, meer, langer etc.
En wat dat laatste betreft zijn er inderdaad een hoop voorbeelden te vinden: grootste gebouwen (vroeger), grootste auto's, veehouderijen, criminaliteit, tienerzwangerschappen, aanslagen, fastfood porties, steaks, bekers cola, oorlogen, invasies. De grootste staatsschuld.
De vergrotende en overtreffende trap is in Amerika uitgevonden.

In Nederland werd onlangs, en dit nieuws verscheen in de krant, een vrouw veroordeeld tot het terugbetalen van € 68.000 aan onterecht ontvangen uitkeringen. De vrouw die sinds 2005 een bijstandsuitkering kreeg bleek namelijk in het bezit te zijn van grote hoeveelheden contant geld. Ongeveer € 125.000 , 17.000 dollar en nog wat andere bedragen in vreemde valuta. En dat ligt ver boven de vermogensgrens die gesteld is om bijstand te kunnen ontvangen.
Maar behalve deze contanten bleek de vrouw onder haar bed ook nog 7 kilo goud ter waarde van ongeveer € 250.000 opgeslagen te hebben.

Maar in Amerika kan het groter.

En op de zelfde dag verscheen er in de Amerikaanse pers een bericht dat er in Nevada een 69-jarige man dood in zijn huis was gevonden. Vermoedelijk overleden aan een hartverlamming. Niet heel bijzonder. Maar wat verrassend was was het feit dat in de garage van de man, die al meer dan 40 jaar niet gewerkt had en een schamele 200 dollar op zijn bankrekening bleek te hebben, goudstaven en gouden munten werden gevonden ter waarde van 7 miljoen dollar.
Aangezien de man geen nabestaanden had en er ook geen testament gevonden werd zou het geld naar de staat gaan.
Stel dat alle particuliere bezitters in Turkije hun goud aan de staat zouden schenken dan zou daarmee de Turkse buitenlandse staatsschuld van ruim 320 miljard dollar nagenoeg vereffend kunnen worden.
In Amerika ligt dat iets anders. De erfenis van de man uit Nevada is de bekende druppel op de gloeiende plaat.
Want ook de staatsschuld van Amerika is namelijk groter dan elders: 16 biljoen dollar. Of te wel 16.000 miljard dollar. Of ook wel 16.000.000 miljoen dollar. Ja, en dan schiet die 7 miljoen niet echt op.
Even kijken, eh, dat wordt dan 15.999.993 miljoen dollar. Nou, scheelt toch weer.

maandag 24 september 2012

Vliegangst

Altijd al gehad: hoogtevrees. Hoe ik er aan gekomen ben weet ik niet. Als kind uit een boom gevallen? Aangeleerd? Bang gemaakt door mijn opvoeders? Kan het iets genetisch zijn? Of aangeboren zelfbescherming?
Is hoogtevrees trouwens eigenlijk dieptevrees? Angst om te vallen? Bang om naar beneden te storten?
Misselijk worden alleen al als je over de rand van een flatgebouw kijkt of uit het raam van een kantoortoren op grote hoogte? Je evenwicht verliezen als je over een plank over een sloot loopt op twee meter hoogte? Nee, op een krant staan dat gaat nog wel. En op een keukentrap ook. Zelfs op een ladder tegen een muur tot op een meter of drie is geen probleem. Maar in een dakgoot op een meter of vijf hoogte om een dakpan te vervangen moet je beslist niet naar beneden kijken. Je durft niet verder maar ook niet terug. Je raakt in een toestand van rigor mortis. Je kan niet meer bewegen.
Met hoogtevrees valt prima te leven. Zolang je situaties als beschreven kan vermijden is er geen probleem. Maar waarom hebben zo veel andere mensen dat probleem niet?
Enkele jaren geleden zag ik op een Turks tv-kanaal de documentaire "Kings of the sky" van de Amerikaanse filmmaakster Daborah Stratman. Ze trok een aantal maanden mee met de troep van Adil Hoshur. Een groep koorddansers uit de Chinese provincie Xinjiang. Het zijn Oeigoeren, moslims en verwant aan de Turken. Het koorddansen wordt daar al vele eeuwen beoefend. Het is een traditionele vorm van acrobatie met politieke implicaties.
De Chinese overheid voert een beleid waarbij oorspronkelijke tradities, geloof, cultuur, economie en taal "ontmoedigd" wordt, o.a. door volksverhuizingen, repressie, boekverbranding. Enigszins te vergelijken met het beleid in Tibet.
De film toont het harde bestaan van de Oeigoeren en volgt de troep in al haar activiteiten. De trainingen, de oefeningen, de voorstellingen, de tochten over grote afstanden, de voorbereidingen, de invallen van politie. Hun prestaties op het hoge koord kunnen gezien worden als een soort politiek statement. Tradities, geloof, cultuur, identiteit behouden tegenover de wens van de regering.
Een paar weken geleden deed Adil Hoshur weer van zich spreken. Met zijn groep vestigde hij een nieuw wereldrecord "tightrope walking". Met enkele leden van zijn groep stak hij een ravijn over op een koord gespannen op 350 meter hoogte met een lengte van meer dan 1400 meter. Een filmpje op Youtube laat ons meegenieten van de tocht. Op de lange stok die gebruikt wordt om het evenwicht te bewaren is namelijk een camera gemonteerd. We zien hoe de wandelaars onderweg ontspannen een praatje maken, over elkaar heen klauteren en de overkant bereiken.
En ik vroeg me af of ik dat ook zou hebben kunnen leren? Met de nodige politiek aspiraties? De techniek misschien wel. Op 1 meter hoogte. Maar dan zou ik toch eerst de vrees kwijt moeten raken voor het hogere werk.
Daar bestaan allerlei therapieën en technieken voor die je op duurbetaalde instituten onder de knie kan krijgen, zegt men. Zo bestaat er in de cognitieve gedragstherapie de systematische desensitisatie. Een vorm van therapie om angststoornissen te verminderen en kwijt te raken. Daarbij wordt een angsthiërarchie opgesteld met een lijst van weinig (hoge hakken?) naar veel (koorddansen?).
Het afleren begint op het laagste niveau en gaat gepaard met een ontspanningsmogelijkheid.
Beeld, geluid, eten of drinken e.d.
Er zijn therapeuten die hun behandeling op het hoogste angstniveau starten. Ze beschouwen hun aanpak als meest effectieve vorm van therapie. Schokeffect?
Ik stel me voor dat men op het koord gezet wordt op 350 meter hoogte. Men krijgt een koptelefoon op. Men wordt losgelaten en ter ontspanning klinkt door de koptelefoon het nummer "Be" van Neil Diamond uit de film Jonathan Livingstone Seagull. Of beter veel beter nog van de Steve Miller Band: "Fly like an eagle".
Op de ene of de andere manier moet het werken.

vrijdag 21 september 2012

Recompensa

Vorig jaar,tijdens een openluchtconcert in Bodrum, stond ik op een gegeven moment naast een man en vrouw van een jaar of zestig. De man kwam me vaag bekend voor maar ik herkende hem niet meteen. Ze spraken Nederlands en onwillekeurig luister je dan even.
"Ik geloof dat ik het wel gezien heb Ribbe. Kom, we gaan!" zei de vrouw.
Ribbe. Zo'n naam vergeet je niet. Ribbe de Beus. Ja, dat kon niet anders. Het was hem. En plotsklaps herinnerde ik me weer heel veel. Waar, wanneer en wat.

Veertig jaar geleden was ik een poosje met hem opgetrokken. We zaten in militaire dienst bij de genie. Van beroep was hij onderhoudsmonteur van vliegtuigmotoren. Als ik me goed herinner op het vliegveld Teuge bij Apeldoorn. En hij was dan ook aanvankelijk op vliegbasis Soesterberg of zo terecht gekomen. Maar om disciplinaire redenen, welke weet ik niet meer, was hij overgeplaatst. Hij was kwaad en zon op wraak. Een heetgebakerde, opstandige vrolijke gozer. Hij zou ze nog wel eens wat laten zien. Ze zouden nog van hem horen.
Een paar maanden later was hij plotseling vertrokken. Nooit meer teruggekomen van weekendverlof. En toen in ieder geval spoorloos verdwenen.

"Hé, Ribbe, dat is een tijdje geleden," begon ik. Hij draaide zich naar me om en herkende me meteen.
We zijn even verderop aan een tafeltje gaan zitten en we vertelden elkaar ons verhaal. Het zijne was enerverender dan het mijne.
Hij had toentertijd een advertentie in de krant gevonden waarin een particulier in het buitenland op zoek was naar een vliegtuigmonteur. Hij had gereageerd.
De particulier bleek in Colombia te wonen en een aardige luchtvloot van Cessnas en Pipers te bezitten. En later kwamen daar een paar helikopters bij. Het ging om zakenvluchten. Vanaf de eerste dag was duidelijk dat die zaken vooral bestonden uit het smokkelen van cocaïne, geld, wapens en mensen. En de kleine laagvliegende toestellen werden bijna nooit door radar opgemerkt. Tonnen cocaïne werden maandelijks naar de VS gevlogen. Miljarden werden verdiend. Maar het kon hem allemaal niets schelen. Hij kon toch niet terug naar Nederland en hij verdiende heel erg goed.
En nu was hij, bijna noodgedwongen, op vakantie. Hij was werkeloos, woonde in Spanje en kon op dat moment ook niet meer terug naar Colombia. De Amerikaanse en Colombiaanse autoriteiten hadden de laatste jaren hun inspanningen geïntensiveerd en waren succesvol in de drugsbestrijding geweest. Veel drugskartels waren opgedoekt. Drugsbaronnen gearresteerd of gedood. Verraden voor clementie of verkocht voor een beloning. En bijna al "zijn" vliegtuigen en helikopters waren vernietigd of in beslaggenomen. En dat was nog het ergste.
Eigenlijk vond hij wel dat hij lang genoeg gewerkt had. AOW zat er niet in, maar hij had voldoende opzij gelegd. En hij had nog één dingetje lopen. Daarna zou hij rustig van zijn oude dag kunnen gaan genieten, hoopte hij.
"En jij?" vroeg hij. Meer uit beleefdheid dan uit interesse. En hij leek totaal ergens anders te zijn met zijn gedachten. En op een antwoord leek hij ook niet te zitten wachten. Even later namen we zonder iets afgesproken te hebben afscheid van elkaar.
Deze week verschenen er berichten in de internationale pers dat de "laatste kartelbaas" van Colombia in het buurland Venezuela, na een tip, door de Amerikaanse inlichtingendienst was opgespoord en gearresteerd. Op het hoofd van Daniel Barrera (El Loco) stond 8 miljoen dollar.

woensdag 19 september 2012

Dockers

Het woord globaal vind ik een mooi woord.
Het wekt bij mij positieve gedachten over het delen van kennis, welvaart, welzijn, bronnen etc. door mensen over de hele wereld.
Vroeger betekende globaal eigenlijk vaak zoiets als "grove schatting" of "over het geheel genomen" of "niet nauwkeurig".
De betekenis "wereldwijd" of nog breder "algemeen" is veel later in de mode gekomen. En het afgeleide globalisering werd "op één manier in één vorm wereldwijd toepassen". Deze vorm doet wat mij betreft echter veel minder vriendelijk aan.
De begrippen globalisering en mondialisering worden als synoniemen door elkaar gebruikt. Hoewel mondialisering vaak gezien wordt als de kapitalistische vorm van globalisering en daartegen zijn weer globaal veel protesten geuit.
In het anti-globalisme krijgen de vrije markt en de multinationals en banken het vooral te verduren. De kritiek is te begrijpen en doet sympathiek aan. Het waarschuwt tegen het verdwijnen van de locale cultuur en economie. Maar helaas is verdere mondialisering niet te voorkomen. Het zou ook niet eerlijk zijn als mensen in bepaalde landen of culturen de verworvenheden van de moderne tijd ontzegd zouden worden.
Er zijn vele definities voor het begrip globalisering maar ik houd het op een proces van economische, culturele en politieke integratie.

Een jaar of vijf geleden kocht ik hier in Turkije een paar stevige boots. Enige tijd terug bleek de zool van een van de schoenen gescheurd. Omdat ze erg lekker zaten besloot ik te proberen hetzelfde model weer aan te schaffen. Pogingen gedaan in winkels en via internet maar hetzelfde model bleek niet meer voor handen. Goed, dan zie ik wel, dacht ik.

Een paar maanden later bracht ik een bezoek aan Nederland. En tijdens dat bezoek zocht ik naar mijn schoenen. Maar helaas, niet meer te verkrijgen. Ik deed een laatste poging via internet. En via de Duitse verkoopsite van eBay vond ik mijn gewenste boots. Niet helemaal hetzelfde maar wel nagenoeg en zonder verzendkosten en eventueel gratis retour.
De handelaar uit Berlijn had een Chinese naam, Guixian Guo. De schoenen kwamen in originele verpakking van een in- en exportbedrijf uit Istanbul. En dat bedrijf had ze uit India laten komen waar ze gemaakt waren. Waar alle grondstoffen vandaan komen is me niet bekend.
Ik heb geen idee wat men in India voor de boots moet betalen maar in Turkije kostten ze 139 TL oftewel 63 €. De verkoopprijs stond op de schoenendoos. Een vergelijkbaar paar in de winkel in Nederland kostte 99 € en via eBay betaalde ik 48,95 €.
Enkele dagen later wilde ik weer terug naar Turkije. Een ticket Amsterdam-Milas kostte bij het ticketverkoopkantoor 149 €. Maar via een Engels bureau kocht ik een biljet voor 99 €. Op de dag van vertrek kreeg ik een lift aangeboden en met een Japanse wagen reed ik naar Schiphol hetgeen me een besparing van bus- en treinkosten opleverde van 30,30 €. Samen met mijn schoenen had ik zo 93,35 € bespaard.
Dat zijn de voordelen van globalisering. Een reisje Amsterdam-Milas voor 5,65 €. Of 45,40 € toe op een paar Dockers.
Is globalisering dan toch alleen maar een economische aangelegenheid?